Kıbrıs’ın Kuzeyinde 1974 Göçü Sonrası Yerleşme ve Kentleşmenin Hukuksal Boyutları

The Legal Aspects of the Habitation and Urbanization in the Northern Cyprus After 1974 Migration

Mustafa ERÇAKICA

Kıbrıslı Türkler, 1974 yılında ve öncesinde Kıbrıs adasında yaşanan etnik çatışmaların ardından önce bir federe devlet, arından da bağımsız bir devlet kurarak yaşamlarını sürdürmek istemişlerdir. Ancak kurdukları devlet, uluslararası hukuk süjeleri tarafından tanınmamıştır. Bir coğrafyada yaşanan çatışmaların etkisi, bu bölgedeki insanların yaşamlarının her alanında etkilerini göstermektedir. Uluslararası toplumca tanınmayan bir devlet kuran Kıbrıslı Türklerin kentleşme ve kent planlaması konularında yaşadıkları sorunlar bu duruma bir örnektir. Uluslararası toplumun tanımadığı bir devlet olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaşayan ve uluslararası arenada kendilerini doğrudan temsil etmekte zorluklarla karşılaşan Kıbrıslı Türkler, kentleşme ve kent planlamasında da küresel gelişmelerin gerisinde kalmıştır. Çünkü çevrenin korunmasına, kentli haklarına ilişkin uluslararası antlaşmalara taraf olamamışlar, kent planlamalarını bu modern uluslararası hukuk metinleri doğrultusunda gerçekleştirememişlerdir. Çalışmada öncelikle 1974 yılında yaşanan göçün ardından Kıbrıslı Türklerle Kıbrıslı Rumlar tarafından izlenen yerleşme politikalarına ve bu politikaların uluslararası toplum tarafından nasıl karşılandığına değinilmiştir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki kentleşme faaliyetleri ve kent planlama sistemi de incelenen konular arasındadır. Son olarak da, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde kentleşmeye ve kent planlamasına ilişkin olarak yerel ve uluslararası düzeyde karşılaşılan sorunlar irdelenmiştir.

KKTC, Tanınmamış Devlet, Yerleşme, Kentleşme, Kent Planlaması.

After the ethnic conflicts which took place before and during 1974 in Cyprus, Turkish Cypriots decided to sustain their lives by establishing firstly a federation and then an independent state. But, their state did not recognized as a state by the subjects of international law. The effects of an ethnic conflict in a region of the World shows its effects in all areas of the people’s lives who live there. Turkish Cypriots, the people of an unrecognized state, had to face off with many problems because of the conflict in Cyprus. For example, they could not achieve to represent themselves directly in the international arena. Also, they could not follow the universal developments in the urbanization and urban planning, due to the reason that they can not be a part of the international agreements about environment, urban rights. In addition to this, they could not plan their cities as these international law texts order. In this study, firstly the policy of the Turkish Cypriots and Greek Cypriots about the habitation and the attitude of the international community to these policies are examined. The urbanization and urban planning system in the Turkish Republic of Northern Cyprus are also evaluated. Lastly, the problems about urbanization and urban planning in the Turkish Republic of Northern Cyprus both in the domestic and international levels are examined.

TRNC, Unrecognized State, Habitation, Urbanization, Urban Planning.

GİRİŞ

Kent planlamasının düzgün yapılması, insan ile doğa arasındaki ilişkinin bir denge üzerinde kurulmasını kolaylaştırır. Gelecek nesillerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek özelliklere ve tahrip edilmemiş bir doğaya sahip kentler oluşturmak oldukça önemlidir, bu da ancak kent planlamasının düzgün yapılmasıyla gerçekleşebilir.

Kent planlaması Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için ayrıca önem taşımaktadır. Kıbrıs adasında 1974 yılında yaşanan göçler ve iki farklı devletin ortaya çıkmasının ardından, Kıbrıslı Türkler ve Rumlar farklı yerleşme politikaları izlemiştir. Kıbrıslı Türklerin yerleşme politikası ve mülkiyet hakkına ilişkin olarak yaptıkları hukuksal düzenlemeler, uluslararası yargı organları önünde Türkiye Cumhuriyeti açısından mahkumiyetlere sebebiyet vermiştir. Bunun yanında, yabancıların Kıbrıs’ın kuzeyinden mülkiyet edinmelerinin önü de dolaylı olarak tıkanmıştır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin uluslararası toplumun gözündeki statüsü ve tanınmamışlığı, Kıbrıslı Türklerin kentleşme faaliyetlerinde gelişmiş ülkelerin kentleşme faaliyetlerinin gerisinde kalmalarına dolaylı olarak sebebiyet vermiştir. Bu çerçevede Kıbrıslı Türklerin yerleşme faaliyetlerinin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki kent planlama sisteminin ve bu sistemin işleyişinin neden olduğu problemlerin incelenmesi gereken sorunlar olarak gündemdeki yerlerini korudukları görülmektedir. Çalışmada hedeflenen bu noktaların tespit edilmesi ve açıklanmasıdır.