Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Deniz Yolu ile Yapılan Taşımalarda Yükün Zıya ve Hasarı ile Teslimdeki Gecikmenin Bildirimi

İbrahim Ağsakal

Türk Ticaret Kanunu’nun “Bildirim” başlıklı 1185. maddesi, deniz yolu ile taşınan yükün zıya, hasar veya gecikmesinden kaynaklanan zararların ihbarını düzenlemektedir. Kanun söz konusu hükmünde önce yükün zıya veya hasarı için ihbar süreleri öngörmüştür. Ancak bu süreler, zıya veya hasarın haricen belli olup olmamasına göre farklılık göstermektedir. Diğer taraftan madde, eski Türk Ticaret Kanunu’ndan farklı olarak, gecikme zararlarının da ihbarını öngörmüştür. Düzenlemede ayrıca bildirim külfetine uyma ve uymamaya önemli bazı sonuçlar bağlanmıştır.İspat hukukuna yönelik olduğu anlaşılan düzenleme ile yükle ilgilinin ileride hak kaybına uğramasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Bildirim külfeti ise, yükle ilgili olarak ifade edilen kişi veya kişilere aittir. Hükümde bildirimin yazılı şekilde yapılacağı öngörülmüştür. Diğer taraftan kaptan ve sorumlu gemi zabiti dahil olmak üzere taşıyan veya fiili taşıyan adına hareket eden bir şahsa yahut gönderen adına hareket eden bir kimseye yapılan ihbar, bu madde anlamında sırasıyla taşıyan, fiili taşıyan veya yükletene yapılmış sayılır.

Bildirim, Eşya, Zıya, Hasar, Teslimdeki Gecikme.

Article 1185 of the Turkish Commercial Code captioned as “Notification” regulates the notification of damages arisen out of loss, damage or delay of the cargo carried by sea. Firstly, the same Article of the Code provides the respites for the notification of the loss of or damage to the cargo. However, these respites vary depending on the visibility of the loss or damage. On the other hand, the Article also provides a concept for the notification of the losses related to delay as opposed to the former Turkish Commercial Code. Additionally, the provision introduces important consequences for complying with and breach of notification obligation. The objective of the new provisions, which also appears to be related to law of evidence, is to prevent the loss of right of the ones associated with the cargo. As to the burden of notification, the obligation is on the shoulder of the ones associated with the cargo. The provision requires the notifications to be made in writing. On the other hand, the notification which is delivered to the persons who act on behalf of the carrier or actual carrier including the master of the ship and officer in charge of the ship or act on behalf of the shipper is deemed to be delivered to carrier, actual carrier or shipper, respectively.

Notification, Goods, Loss, Damage, Delay in Delivery.

I. GİRİŞ

Navlun sözleşmesinden kaynaklanan ve Türk Ticaret Kanunu’nda özel olarak düzenlenen taşıyanın sorumluluk hallerinden yükün zıya ve hasarından kaynaklanan sorumluluk; ya geminin denize, yola ve yüke elverişsizliğinin sebep olduğu ve TTK m. 1141 ile düzenlenen zıya ve hasar; ya da 1178. maddede geniş ve ayrıntılı bir şekilde düzenlenen zıya ve hasar şeklinde meydana gelebilir. İşte kanun koyucu bu iki sebepten kaynaklanan zıya ve/veya hasardan sorumluluğa1 yönelik olarak 1185. madde ile de “Bildirim” başlığı altında önemli bir hüküm düzenlenmiştir2. Buna göre bildirim, zıya ve/veya hasarın3 haricen (dış görünüş itibariyle) belli olması ile olmamasına göre ayrı sürelere tabi kılınmış ve bir halde de ayrıca bildirime gerek olmadığı hükme bağlanmıştır. Bildirim külfetine aykırı davranmanın sonuçları ise hükmün 4. fıkrasında aksi ispat olunabilen iki karinenin doğumuna sebep olacak şekilde düzenlenmiştir. Maddede göze çarpan bir diğer durum da, hükmün gerekçesinde de belirtildiği üzere, eski hükümden farklı olarak eşyanın teslimindeki gecikmenin ihbarının da öngörülmesi ve söz konusu bildirimin öngörülen sürede yapılmaması halinde taşıyanın gecikme zararlarından sorumlu olmayacağıdır.

Bildirim için Kanunda hep yazılı şekil şartı öngörülmüş, fakat şekle uymamanın yaptırımından bahsedilmemiştir. Şu halde meselenin Borçlar Kanunu’nun temel ilkeleri uyarınca çözümü gerekecektir.

Diğer taraftan bildirimin, taşıyanın yukarıda değinilen yükün zıya ve hasarından kaynaklanan sorumluluğu ile gecikme zararları dışındaki sorumluluk halleri için uygulanması mümkün değildir. Bu bağlamda navlun sözleşmesinin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesinden kaynaklanan sorumlulukta ve taşıyanın haksız fiil sorumluluğunda m. 1185 anlamında bir bildirim söz konusu olmaz4. Keza limanda açılmayan ve kara yahut demir yolu ile başka bir yere taşınan konteyner yüklerinde de, boşaltmada teslimin olmaması sebebiyle, 1185. maddenin uygulaması mümkün görülmemektedir5.