Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Kamu İcra Hukuku’nda Ölçülülük İlkesi

Müge Vatansever

Kamu icra hukukunda anayasal ilkeler bakımından en çok dikkat edilmesi ve gözetilmesi gereken ilkelerin başında ölçülülük ilkesi gelir. Bir hukuk devletinde, kamu icra hukuku gibi devletin zor kullanma yetkisinin bulunduğu, kişilerin malvarlığı ve kişilik haklarına doğrudan müdahale edebilme hakkının bulunduğu bir alanda, temel hak ve özgürlükler oldukça önemli bir yere sahiptir ve bunların korunması ancak ölçülülük ilkesiyle sağlanabilir. Ölçülülük ilkesi, temel hak sınırlamalarında kullanılan aracın, amacı gerçekleştirmeye elverişli ve aynı zamanda gerekli olmasını, araçla amaç arasında aşırı bir dengesizliğin bulunmamasını yani orantının bulunmasını ifade eder. Ölçülülük ilkesinin tüm icra faaliyetlerinde ölçüt alınması gerekir; yani bu ilke hem güvence önlemleri bakımından hem de cebri tahsil işlemleri bakımından gözetilmelidir. Ölçülülük ilkesi, müdahalenin amaca uygunluğunu somutlaştırır. Ölçülülük ilkesi bir yandan kuralın konulması aşamasında gözetilmeli, diğer yandan da özellikle uygulamada mutlaka dikkate alınmalıdır. Kamu icra hukuku işlemleriyle temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması ölçülülük ilkesiyle denetlenebileceği için, kamu icra hukukunda bu ilke oldukça önemli bir yere sahiptir.

Ölçülülük, Kamu İcra Hukuku, Anayasa.

Public enforcement law of the constitutional principles in terms of the most attention, and to the observance of the principles at the beginning of the proportionality principle. A state of law, as the state public law enforcement is entitled to use force, their property, and the right to be able to intervene directly in an area where personal rights, basic rights and freedoms have an important place and to protect them only can be achieved with the principle of proportionality. The principle of proportionality, limitations of fundamental rights used in the vehicle, convenient and it is also necessary to realize that the purpose of the vehicle proportionality found that there are no objective refers to an imbalance between the extreme.The principle of proportionality in all the enforcement activities of the criteria need to be taken to the principle of both the assurance measures in terms of both forced charged to operations in terms must be observed. The principle of proportionality, embodies the purpose and appropriateness of intervention. Introduction of the principle of proportionality under the rule fostered, on one hand, on the other hand is essential, especially in practice. Restriction of fundamental rights and freedoms of public law enforcement operations to be controlled with the principle of proportionality, the principle public law enforcement has an important place.

Proportionality Principle, Public Enforcement Law, Constitution.

GİRİŞ

Bir hukuk devletinde, kamu icra hukuku gibi devletin zor kullanma yetkisinin bulunduğu, kişilerin malvarlığı ve kişilik haklarına doğrudan müdahale edebilme hakkının bulunduğu bir alanda, temel hak ve özgürlükler oldukça önemli bir yere sahiptir ve bunların göz ardı edilmesi düşünülemez. Kamu icra hukuku işlemleriyle temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması da ölçülülük ilkesiyle denetlenir. Bu yüzden ölçülülük ilkesi, kamu icra hukukunda oldukça önemli bir yere sahiptir ve tüm icra faaliyetlerinde ölçüt alınması gerekir. Biz de kamu icra hukukundaki önemi dolayısıyla çalışmamızı ölçülülük ilkesi üzerine yaptık. Çalışmada öncelikle genel olarak kamu icra hukukunda ölçülülük ilkesinden bahsedilecek, sonrasında da ölçülülük ilkesi kapsamında temel hak ve özgürlüklerin gözetilmesi konusu incelenecektir.

I. GENEL OLARAK

Kamu icra hukukunda anayasal ilkeler bakımından en çok dikkat edilmesi ve gözetilmesi gereken ilkelerin başında ölçülülük ilkesi gelir. Bu ilke, özellikle temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasında önem taşır. Ölçülülük ilkesi, temel hak sınırlamalarında kullanılan aracın, amacı gerçekleştirmeye elverişli ve aynı zamanda gerekli olmasını, araçla amaç arasında aşırı bir dengesizliğin bulunmamasını yani orantının bulunmasını ifade eder1. Görüldüğü gibi ölçülülük ilkesinin, gereklilik, elverişlilik ve orantılılık olmak üzere üç unsuru bulunmaktadır. Bu ilke Anayasa’nın 13’üncü maddesinde düzenlenmiştir ve maddede temel hak ve özgürlüklere ilişkin sınırlamaların ölçülülük ilkesine aykırı olmayacağı belirtilmiştir. Ölçülülük ilkesi, müdahalenin amaca uygunluğunu somutlaştırır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarına baktığımızda, müdahalenin gerekliliği ve elverişliliği az sayıda davada inceleme konusu olmuşken, ölçülülük ilkesine ilişkin incelemelerin büyük çoğunluğunun orantılılık koşuluna yönelik olduğunu görüyoruz2.