Ceza Muhakemesi Hukuku Tarihi Perspektifinden Engizisyon Yargılamaları
The Inquisition Proceedings in the Perspective of the History of Criminal Procedure Law
Murat BALCI
Ceza muhakemesi, temel insan haklarına en ağır müdahalelerin yapıldığı bir süreçtir. Bir kişinin suçlu olup olmadığının tespiti için itham altında olanın belirli yükümlülüklere katlanması gereklidir. Bu süreçte, hukuk dışına çıkılmaması, devlet gücünün orantısız şekilde kullanılması ve henüz suçu sabit olamayan bireyin ağır mağduriyetler yaşanmaması için tarihi tecrübelerin iyi incelenmesi gerekmektedir. Orta Çağ’da engizisyon yargılamaları, ceza muhakemesinin kötüye kullanılmasının ne denli ağır sonuçlara yol açabileceğini göstermektedir. Çalışmada ceza muhakemesi hukuku tarihi bakımından acı bir tecrübe olan engizisyon mahkemeleri ve engizisyon mahkemelerindeki yargılama usulü ile uygulanan işkence yöntemlerine değinilmiştir. Bugün ceza muhakemesi hukukunda yer alan birçok ilke ve kuralın kaynağını engizisyon yargılamalarındaki acı tecrübeler oluşturmaktadır. Ceza muhakemesinin araçsallaştırılması ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan cadı yargılamaları da unutulmaması gereken uygulamalardır. Ölmüş kişilerin yargılanması ve malvarlığı müsaderesi cezaları, engizisyon mahkemelerinin bugün hala akılda tutulması gerektiğini ortaya koymaktadır. Çalışmada engizisyon kavramı, engizisyon mahkemelerinin ortaya çıkışı, uygulanan işkence şekilleri, hükmolunan cezalar, cadı yargılamaları ve engizisyon yargılamalarının son bulması konusu üzerinde durulacaktır.
Engizisyon, İşkence, Cadı Avı, Tahkik Sistemi, Maddi Gerçek.
Criminal procedure is a process that includes the heaviest interventions are made on fundamental human rights. In order to determine whether a person is guilty or not, the accused must bear certain obligations. In this process, historical experiences should be examined carefully in order not to violate the law, not to use the state power disproportionately and to prevent the heavy aggrievement of the individual whose crime has not been proven yet. Inquisition trials in the Middle Ages show how severe the consequences of misuse of criminal procedure can be. In this study, the inquisition courts which are unpleasant experiences in terms of the history of criminal procedure law, legal procedure in the inquisition courts and the methods of persecution which was applied are mentioned. The source of many principles and rules in criminal procedural law today is composed of unpleasant experiences in the inquisition proceedings. The instrumentalization of criminal procedure and the witch trials which are the results of the instrumentalization are the implementations that should not be forgotten. The prosecution of the decedent and orders of confiscation of property demonstrate that the inquisition courts still need to be borne in mind. The study dwells on the concept of the inquisition, the emergence of the inquisition courts, the forms of persecution that was applied, the punishments, the witch trials, and extinction of the inquisition proceedings.
The Inquisition, Persecution, Witch Hunt, Inquisitorial System, Material Fact.
GİRİŞ
Engizisyon yargılamaları, tarihsel dönüşüm açısından ibret vericidir. İlk dönemlerde Hz. İsa ve Hristiyan dini mensupları ağır işkencelere maruz kalmıştır. Daha sonra, işkenceye maruz kalan dinin mensupları aynı işkenceleri dinden dönenlere yapar hale gelmiştir. Bir hoşgörü dini olma iddiasıyla ortaya çıkan dinin, kendini koruma ve sapkınların cezalandırılması maksadıyla, devletin gücünü de eline geçirerek değişimi akıllara durgunluk vericidir. Bu en kötü tecrübenin ceza muhakemesi hukuku alanında yeterli şekilde incelenip, gelecek nesillere aktarılması önemlidir. Ancak bu halde devletin ceza muhakemesini yürütürken hukukla bağlı kalmasının önemi ortaya konulabilecektir.
Engizisyon yargılamaları ve işkence süreçleri, çeşitli tarihi kaynaklarda ele alınmaktadır. Ancak aşağıda engizisyon yargılamaları özellikle ceza muhakemesi yoluyla ele alınacak ve işkence süreçleri kapsamlı olarak incelenecektir.
