PVSK m. 4/A Kapsamında Durdurma ve Kimlik Sorma

Stopping and Asking for Identity within the Scope of Article 4/A of the Law on Police Duties and Powers (PVSK)

Zeliha ALPSOY

Durdurma ve kimlik sorma birbirinden farklı işlemler olmakla birlikte mevzuatımıza bakıldığında kanun koyucunun farklı bu iki işlemi aynı madde kapsamında düzenleme eğiliminde olduğu görülmektedir. Her iki işlem de çeşitli kanunlarda düzenlenmekle birlikte çalışmada Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu (PVSK) m. 4/A temel alınarak konu incelenmiştir. Durdurma ve kimlik sorma işlemleri kolluk tarafından icra edilen işlemlerdir. Bu nedenle çalışmada önce kolluk kavramı ve kolluk türleri hakkında bilgi verilmiştir. Kolluğa ilişkin verilen bilgilerin ardından çalışmanın ilk ayağını oluşturan durdurma işlemi incelenmiştir. Durdurma üst başlığı altında işlemin ilişkili olduğu hak ve özgürlükler, işlemin benzer işlemlerden farkları, makul sebep kavramı, durdurma sebepleri ve durdurma yetkisinin kullanılması incelenmiştir. Çalışmada özellikle durdurma işlemi ile kısıtlanan hak ve özgürlükler ortaya konulmaya çalışılmış konuya ilişkin tartışmalara yer verilmiştir. Durdurma işleminin incelenmesinin ardından çalışmanın diğer ayağı olan kimlik sorma işlemi incelenmiştir. Bu başlık altında kimlik kavramı ile kimlik sorma işlemiyle bağlantılı hak ve özgürlükler üzerinde durulmuştur. Her iki işleme ilişkin doktrindeki görüşlere yer verildikten sonra konu yargı kararları açısından da değerlendirilmiştir. Çalışmanın son kısmında hukuka aykırı icra edilen durdurma ve kimlik sorma işlemlerinin sonuçları ve bu işlemleri denetlenme yolları incelenmiştir. Kişinin hukuk kurallarına uyuyor olması, bu işlemlerin kendisi hakkında uygulanmayacağı anlamına gelmemektedir. Bu nedenle ceza hukuku kapsamında yer alan diğer tedbirlere nazaran karşılaşılma ihtimali daha yüksek olan bu işlemlerin hukuki çerçevesinin bilinmesi öğreti ve uygulama bakımından yararlı olacaktır.

Durdurma, Kimlik Sorma, Kolluk, Yoklama, Seyahat Hürriyeti.

Whereas stopping and asking for identity are different procedures, when our legislation is examined, it is seen that the legislator tends to regulate these two different procedures under the very same article. Even though both procedures are regulated in various laws, this study examines the issue based on Article 4/A of the Law on Police Duties and Powers (PVSK). The procedures of stopping and asking for identity are carried out by law enforcement. Therefore, the study first provides information on the concept of law enforcement and types of law enforcement. Following the information on law enforcement, the stopping process, which constitutes the first pillar of the study, is analyzed. The rights and freedoms related to the procedure, the differences of the procedure from similar procedures, the concept of reasonable cause, the reasons for stopping, and the use of the authority to stop are examined under the subheading of stopping. In the study, the rights and freedoms restricted by the stopping procedure are tried to be revealed and discussions on the subject are included. Following the examination of the stopping process, the other pillar of the study, asking for identity, is examined. Under this heading, the concept of identity and the rights and freedoms related to the process of asking for identity are emphasized. After the views in the doctrine on both procedures are given, the subject is evaluated in terms of judicial decisions. In the last part of the study, the consequences of unlawful stopping and asking for identity and the ways of controlling these procedures are analyzed. The fact that a person complies with the rules of law does not mean that these procedures will not be applied to the person. Therefore, knowing the legal framework of these procedures, which are more likely to be encountered compared to other measures within the scope of criminal law, will be beneficial in terms of doctrine and practice.

Stopping, Asking for Identity, Law Enforcement, Inquiry, Freedom of Travel.

GİRİŞ

İnsanlar toplumsal hayatın bir gereği olarak evlerinin dışında bulunabilirler. Bu insanlardan bazıları hukuk ile çizilen sınırlara riayet etmeye özen gösterirken, bazıları da hukuk dışına çıkma amacıyla hareket etmektedir. Durdurma ve kimlik sorma her iki insan grubuna da uygulanabilecek işlemlerdir. Yani kanunlara riayet ediyor olmak kişinin durdurulması ya da bu kişiye kimlik sorulmasını engelleyici bir durum değildir.

Hukuk kurallarına uygun bir hayat sürmeyi amaçlayan insanların kolluk görevlileri ile karşı karşıya kalmaları olasılığı, hukuk kurallarına uymayanlara göre daha azdır. Fakat durdurma ve kimlik sorma işlemlerinin hangi hallerde uygulanacağına ilişkin belirsizliklerin bulunması bu durumu değiştirebilir. Bu nedenle işlemlerin kime, hangi şartlar altında uygulanabileceğine ilişkin düzenlemelerin keyfiliğe yakın bir belirsizlik taşımaması gerekir.

Çalışmada, PVSK¹ m. 4/A’daki düzenleme merkeze alınarak konu incelenmiştir. Bahsi geçen işlemlerin uygulamadaki yansımalarıysa, konuya ilişkin mahkeme kararları vasıtasıyla çalışmaya dahil edilmeye çalışılmıştır.