Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Çekte Kabul Yasağı ve Hukuki Sonuçları

Acceptance Prohibition in Cheque and Its Legal Consequences

Asım Kaya

Türk Ticaret Kanununun 784’üncü maddesine göre; çekte kabul işlemi yapılamaz. Kabul yasağının yansıması olarak, çekte muhatabın aval vermesi kabul görmemiş, muhatabın yaptığı ciroya izin verilmemiş ve muhatap lehine yapılan ciro makbuz hükmünde kabul edilmiştir. Kabul yasağının birçok hukuki sonucu vardır. En ağır sonuçlarından biri, yazılan bir kabul şerhinin sadece Ticaret Hukuku bakımından değil; aynı zamanda Borçlar Hukuku bakımından da bir sonuç doğurmamasıdır. Kabul yasağını aşabilmek için teyitli çek ve garantili çek gibi uygulamalara gidilmiştir.

Çek, Çekte Kabul Yasağı, Ciro, Muhatap, Aval, Teyitli Çek, Garantili Çek.

According to Turkish Commercial Code no. 784, acceptance transaction cannot be made in cheque. As a reflection of acceptance prohibition, bill of guarantee granted by drawee is not recognized, endorsement made by drawee is not permitted and the endorsement made on behalf of the drawee is accepted as an ordinary receipt. There are many consequences of acceptance prohibition. The heaviest of the consequences is that the acceptance annotaion cannot produce any effect not only in respect to Turkish Commercial Code, but also in respect to Turkish Obligation Code. In order to pass over acceptance prohibition, applications such as confirmed cheque and guaranteed cheque are used.

Cheque, Acceptance Prohibition in Cheque, Endorsement, Drawee, Bill of Guarantee, Confirmed Cheque, Guaranteed Cheque.

GİRİŞ

Türk ticaret hukukuna göre çekte kabul yasağı bulunmaktadır. Bu yasağın aşağıda görüleceği üzere çeşitli nedenleri vardır. Ancak, Türk uygulamasından ve yabancı ülkelerdeki uygulamalardan bu nedenlerin birçoğunun yersiz olduğu görülmektedir. Çekte kabul işlemi belirli şartlara bağlanarak serbest bırakılabilir. Çekte kabul yasağının yansıması olarak muhatabın kendi çeki üzerine aval vermesi ve kendi çekini ciro etmesi yasaklanmıştır. Muhatap lehine yapılan ciro ise makbuz hükmünde kabul edilmiştir. Kabul yasağını yumuşatmak için ve kabul yasağına aykırı olmamak üzere, teyitli çek ve garantili çek uygulamaları yaygınlaşmıştır.

1. KABUL

Kabul, poliçenin muhataba ibrazı, muhatap tarafından kabulü ve iadesi sonucu meydana gelen bir kambiyo taahhüdüdür. Poliçenin havale niteliğinden dolayı, keşideci tarafından kendisine ödeme yetkisi verilen muhatabın, yapacağı kabul beyanıyla yapılan havaleyi kabul etmesi ve ödeme borcu altına girmesi doğmaktadır. Muhatapla keşideci arasındaki ilişkiye göre kabul beyanı ile poliçeye katılmakta ve poliçenin borçlusu olmaktadır. Ancak, yapılan kabul beyanı muhatap ile keşideci arasındaki ilişkiden tamamen ayrı bir taahhüttür.1

2. ÇEKTE KABUL YASAĞI

Türk Ticaret Kanununun 784’üncü maddesine göre; çekte kabul işlemi yapılamaz. Çek üzerine yazılmış bir kabul kaydı, yazılmamış sayılır. Türk Ticaret Kanununda yer alan bu hüküm, İsviçre Borçlar Kanununun ve Cenevre Tektip Çek Kanununun 4’üncü maddesinde yer almaktadır.2