Hırvatistan Hukukunda Tekne Bağlama Sözleşmelerine İlişkin Düzenlemeler

Crotian Legislation on Nautical Berthing Contracts

Ceyda SÜRAL EFEÇINAR

20 Şubat 2019 tarihli 17/2019 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Denizcilik Kanunu’na ilişkin değişiklikler getiren kanun ile Hırvat Denizcilik Kanunu’na tekne ve yatların kiralanması ve bağlama sözleşmeleri başlıklı Bölüm IIa eklenmiştir. Bu bölümün 673j-v maddeleri bağlama sözleşmelerine ilişkin özel düzenlemeler getirmektedir. Bu çalışmada tekne bağlama sözleşmelerine ilişkin getirilen bu düzenlemeler ele alınmıştır.

Tekne Bağlama Sözleşmeleri, Deniz Turizmi Hukuku, Hırvatistan Hukuku, Karşılaştırmalı Hukuk, Yat ve Marinalar.

Section IIa, titled charter and nautical berthing contracts concerning yachts and boats, is included in the Croatian Maritime Code with the Act on the Amendment of the Maritime Code published in the Official Gazette dated February 20, 2019 and numbered 17/2019. Articles 673j-v of this section include special provisions on contracts of nautical berth. These special provisions are reviewed and explained in this study.

Contracts of Nautical Berth, Law of Sea Tourism, Croatian Law, Comparative Law, Yachts and Marinas.

GİRİŞ

Türk hukukunda tekne bağlama sözleşmeleri özel olarak düzenlenmemiş olup doktrinde ve uygulamada ağırlıklı olarak saklama sözleşmesi olarak kabul edilmektedir¹ . Ancak, bu durum, tekne bağlama sözleşmeleri bakımından uygulamada karşılaşılan, ücret miktarının belirlenmesi, sözleşmenin süresi veya sona ermesi, sözleşmenin devri gibi konulardaki uyuşmazlıkların uygun bir şekilde çözümlenememesi sonucunu doğurabilmektedir.

Akdeniz’e kıyısı olan denizciliğin gelişmiş kabul edildiği ülke hukuklarından İtalya, İspanya ve Fransa’ya bakıldığında da aynı şekilde tekne bağlama sözleşmelerinin özel olarak düzenlenmediği görülmektedir.

İtalyan hukukunda deniz turizmi 18.07.2005 tarihli ve 171 sayılı Eğlence Amaçlı Seyir Kanunu’nda düzenlenmiş² ; bu Kanun’un yat kiralama sözleşmelerine ilişkin hükümleri 12.11.2020 tarihli ve 160 sayılı Kanun³ ile yenilenmiştir⁴ . Ancak, bu Kanun’da tekne bağlama sözleşmelerine ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, İtalyan hukukunda da tekne bağlama sözleşmeleri isimsiz sözleşmeler olup doktrin ve uygulamada ikiye ayrılmışlardır. Marina işletmecisinin tekne hakkında herhangi bir gözetim/koruma yükümlülüğü üstlenmediği sözleşmeler sadece deniz üzerinde belirli bir alanın kiralanması olarak kabul edilirken, marina işletmecisinin açıkça kararlaştırıldığı takdirde tekneyi gözetmeyi de yükümlendiği sözleşmeler bağlama-saklama sözleşmeleri olarak kira sözleşmesinden ayrılmaktadır⁵ .

Yasama yetkisinin devlet ile on yedi özerk topluluk arasında paylaşıldığı İspanya’da, marinalara ilişkin düzenleme yapma yetkisi özerk topluluklara aittir ve her biri liman ve marinalara ilişkin düzenlemeler kabul etmiştir⁶ . Ayrıca, İspanya’da yat kiralama sözleşmelerinin düzenlendiği Denizde Seyir Kanunu 21 Mart 2023’te yenilenmiş; kiralama şirketlerinin lisans süreci yeniden ele alınmış, özellikle seyir güvenliği tedbirlerine uyulmaması ciddi yaptırımlara bağlanmış; özel yatlara da belirli zamanlarda İspanya sularında kiralama yapma imkanı getirilmiştir⁷ . Ancak, bunların hiçbirinde tekne bağlama sözleşmeleri düzenlenmiş olmadığından, bu sözleşmeler isimsiz bir sözleşme olup hukuki niteliği doktrin ve uygulamada tartışmalıdır⁸ .

Fransız hukukunda da Deniz Limanları Kanunu’nda, devlet tarafından özel kişi veya kuruluşlara denizde bağlama alanı kiralanmasına ilişkin bir hüküm yer alsa da bunun dışında tekne bağlama sözleşmelerinin belirli bir şekil veya içerikte akdedilmesine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır⁹ .

Ancak, Hırvatistan’da 20 Şubat 2019 tarihli 17/2019 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Denizcilik Kanunu’na ilişkin değişiklikler getiren kanun¹⁰ ile Hırvat Denizcilik Kanunu’na tekne ve yatların kiralanması ve bağlama sözleşmeleri başlıklı Bölüm IIa eklenmiştir. Bu bölümün 673j-v maddeleri bağlama sözleşmelerine ilişkin özel düzenlemeler getirmektedir. Bu çalışmanın konusunu bu düzenlemeler oluşturmaktadır.

I. HIRVATİSTAN’DA DENİZ TURİZMİ VE BAĞLAMA SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER

Adriyatik sahil şeridinin %75.8’ine sahip olan Hırvatistan’da¹¹ deniz alanı 3.711.951 m2 olup 2017 yılı itibariyle 13’ü kara çekek, 70 marinada 17.067 bağlama alanı bulunmaktadır. Aynı yıl, bağlama sözleşmelerinden elde edilen gelirin hacmi 80 milyon Euro olmuştur¹² . 2019’da bağlama alanı sayısı 18.179’a ve gelir hacmi 122 milyon Euro’ya çıkmıştır¹³ . 2020 itibariyle ise marina sayısı 82, toplam bağlama alanı sayısı 18.625 ve gelir hacmi 107 milyon Euro olarak belirlenmiştir¹⁴ .

Uzun süreli bağlama sözleşmeleri akdederek Hırvatistan’da bulunan teknelerin %51’ini yelkenli tekneler; %45.6’sını motoryatlar; %3.4’ünü de diğer deniz araçları oluşturmaktadır¹⁵ . Hırvat marinalarında bağlı bulunan teknelerin %95’ini 20 metrenin altındaki tekneler oluşturmakta, daha büyük tekneler sadece %5’i bulmaktadır¹⁶ . Öte yandan, 10 metrenin altındaki teknelere ilgi de yıldan yıla azalmaktadır. Marina sayısının artışı ile tekne boylarının artışı arasında korelasyon olduğu ortaya konulmuştur¹⁷ .

II. HIRVAT DENİZCİLİK KANUNU’NDA KULLANILAN TERİMLER

Deniz Turizmi Limanlarının Sınıflandırılması ve Kategorizasyonu Yönetmeliği’nde marinalar gerçek veya tüzel kişiler tarafından ticari olarak işletilen, deniz turizmi ve turist tüketimiyle ilgili diğer hizmetleri sunan birimler olarak tanımlanmıştır¹⁸ .

Hırvat Denizcilik Kanunu’nda gemi, tekne, yat ve yabancı yat ayrı ayrı tanımlanmıştır. Bu anlamda, tekne ile yat arasındaki ayrım tekne boyuna dayanmaktadır. Tekneler, boyu en az 2,5 metre en fazla 15 metre olan veya sevk cihazlarının toplam gücü 5 kw’tan fazla olan ve en fazla 12 yolcu kapasitesine sahip deniz araçlarıdır (md. 5/7). Yatlar ise boyunun 15 metreden uzun olması şartıyla kişisel ihtiyaçlar veya ekonomik amaçlarla kullanılabilen mürettebat hariç en fazla 12 yolcu taşıyabilen deniz araçlarıdır (md. 5/13)¹⁹ . 12 yolcudan fazla kapasiteye sahip olan 15 metreden uzun deniz araçları gemi tanımına dahildir (md. 5/2). Yabancı yat ise yabancı bir devlete bağlı olan ve bu devletin mevzuatınca da kabul edilen spor veya eğlence amaçlı deniz aracı olarak tanımlanmıştır (md. 5/46). Kanun’da ayrıca büyük yolcu yatı tanımına yer verilmektedir. Bunlar, 12’den fazla, 36’dan az yolcu kapasitesine sahip boyu 24 metreden büyük olan deniz araçlarıdır (md. 5/60). Yat veya tekne sahibi de tekne veya yata malik olan veya kiralayan gerçek veya tüzel kişidir (md. 5/17).

Hırvatistan hukukunda charter şirketlerini de özel olarak düzenleyen bir yönetmelik bulunmaktadır. 2017 tarihli Deniz Araçlarının Kiralanması Faaliyetini Yürütme ve Deniz Araçlarında Misafir Konaklama Hizmeti Sunma Şartları Hakkında Yönetmelik md. 5’te charter şirketi, bir deniz aracının sahibi veya kullanıcısı veya yazılı bir sözleşme ile bir deniz aracını işletme sorumluluğunu üstlenmiş olan ve bu sorumluluğu üstlenmekle bu Yönetmelik ve Hırvatistan hukukunun seyir güvenliği ve denizde kirliliğin önlenmesine ilişkin mevzuatında yer alan sorumlulukları üstlenmiş sayılan gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmıştır²⁰ .