Uluslararası Hukuk Perspektifinden Kuvvet Kullanma Yasağı ve nato’nun Kosova Müdahalesi
The Prohibition of the Use of Force and NATO’s Intervention in Kosovo from an International Law Perspective
Müberra ÖZTÜRK
Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın 2. maddesinin 4. fıkrası üye devletlerin kuvvet kullanımını ve tehdidini yasaklamıştır. Bu yasağın nitelikli olması yalnızca Birleşmiş Milletler üyesi devletleri değil tüm devletleri yasakla bağlayıcı hale getirmektedir. Antlaşma’nın 51. maddesine göre ise ancak Güvenlik Konseyi’nin kararı ile kuvvet kullanma yasağının istisnası olan meşru müdafaa yoluna başvurulabileceği hüküm altına alınmıştır. Kuvvet kullanma yasağının istisnası olarak, uluslararası barış ve güvenliğin korunması konusunda sorumlu birincil organ olan Güvenlik Konseyi Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın VII. Bölümü kapsamında aldığı kararla kuvvet kullanma yetkisi verebilir. Bu yetki ancak silahlı bir saldırının varlığı durumunda verilebilecektir. Bölgesel bir müşterek savunma örgütü olarak kurulmuş olan NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü) Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından yetkilendirilmedikçe kuvvet kullanma hakkına sahip değildir. Bu çalışmada 24 Mart 1999 tarihinde NATO tarafından Kosova’ya gerçekleştirilen askeri müdahalenin uluslararası hukuk normları bakımından uygunluğu araştırılmıştır.
Uluslararası Hukuk, Kuvvet Kullanma Yasağı, NATO, Kosova Müdahalesi, BM, Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler Antlaşması, Kuzey Atlantik Antlaşması.
Article 2(4) of the United Nations Charter prohibits member states from the use or threat of force. The nature of this prohibition binds not only United Nations member states but also all states. According to Article 51 of the Charter, the exception to the prohibition on the use of force is the right to self-defense, which can only be invoked with the authorization of the Security Council. As an exception to the prohibition, the Security Council, as the primary organ responsible for preserving international peace and security, may grant authorization for the use of force under Chapter VII of the United Nations Charter. However, this authorization can only be provided in the case of an armed attack. NATO (North Atlantic Treaty Organization), established as a regional collective defense organization, does not have the right to use force unless authorized by the United Nations Security Council. This study examines the compliance of NATO’s military intervention in Kosovo on March 24, 1999, with international legal norms.
International Law, Prohibition of the Use of Force, NATO, Kosovo Intervention, UN, Security Council, United Nations Charter, North Atlantic Treaty.
Giriş
Birleşmiş Milletler üyesi devletler bir başka devletin toprak bütünlüğüne veya siyasal bağımsızlığına karşı Birleşmiş Milletler’in amaçlarına aykırı olarak kuvvet kullanımı ve tehdidinden kaçınacaklarını Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın 2/4. maddesi gereğince taahhüt etmektedirler. Kuvvet kullanma yasağının ancak belli istisnalarının olabileceği yine Antlaşma’nın 51. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre üye devletlerden birinin silahlı bir saldırıya uğraması durumunda bireysel yahut müşterek müdafaa hakkı doğmaktadır.
Kosova’da gerçekleşen çatışmalar ve ciddi insan hakları ihlalleri sebebiyle 24 Mart 1999 tarihinde NATO tarafından askeri müdahale gerçekleştirilmiştir. Bu müdahale Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin temel sorumluluğu olan uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması maksadı ile, ancak Konsey’in dışlanması yoluyla gerçekleştirilmiştir.
Bu çalışmanın temel amacı NATO’nun Kosova’ya yönelik silahlı müdahalesinin, uluslararası hukukun emredici normlarından kabul edilen ve Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın 2/4. maddesinde yer alan “kuvvet kullanma yasağı” ve ilgili diğer uluslararası hukuk düzenlenmeleri kapsamında incelenmesidir.
