Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde ICSID ve ICC Tahkim

Seçkin YAVUZDOĞAN

Anayasamızda yapılan değişiklikler sonrası tahkim müessesi ve özellikle uluslar arası tahkim ülkemizde yapılan ticari yatırımların artmasında önemli bir rol oynamıştır. Zaten Anayasamızda yapılan tahkim ile ilgili düzenlemelerin ardında yabancı yatırımcının hukuk sistemimize ve yargı organlarımıza olan güvensizliği yatmaktaydı. Uluslar arası tahkim yapılan değişikliklerle anayasal bir boyut kazandığına ve bu müesseseden vazgeçmenin küresel ekonominin gerçekleriyle bağdaşmayacağına göre yapılması gereken tahkim müessesesinin tüm ayrıntılarıyla özümsenmesi ve tahkim etrafındaki tartışmalardan vazgeçilmesi olacaktır. Uluslararası tahkim ile ilgili olarak birçok tahkim merkezi olmasına rağmen genel kabul gören ve daha çok tercih edilenler ICC ve ICSID tahkimdir. Ülkemiz ile yabancı yatırımcı arasında akdedilen imtiyaz sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda da genelde bu iki tahkim merkezinin hakemliğine başvurulmaktadır. Çalışmamızda tahkim türleri, tahkimle ilgili uluslar arası sözleşmeler, iç hukukumuzda yapılan düzenlemeler incelenmiş ve bu iki tahkim merkezinin yapısı, çalışma usulleri açıklanmış, bu merkezlerin Türkiye’nin de taraf olduğu kararlarından örnekler verilmiştir.

Kamu Hizmeti, İmtiyaz Sözleşmesi, Tahkim, Uluslararası Tahkim.

GİRİŞ

1982 Anayasası yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemeler eliyle kullanılacağını belirtmektedir (AY, m.9). Uyuşmazlıkların mahkemeler eliyle çözülmesi kuralının istisnalarından biri “tahkim” müessesesidir.¹ Esas olan uyuşmazlığın devlet yargısı ile çözümlenmesidir.

Tahkim, tek veya yalın bir hukuki ilişkiden oluşmamaktadır. Tahkim, az veya çok birbirinden farklı birçok hukuki ilişki ve görünümlerin bileşiminden oluşan komple bir kurumdur². Tahkim, uyuşmazlıkların mahkemeler yerine hakemler eliyle çözülmesi sistemidir³. Bir başka tanıma göre, tahkim, bir hukuki ilişkide uyuşmazlığa düşmüş olan iki tarafın karşılıklı rızaları doğrultusunda, uyuşmazlığın resmi yargı mercileri dışında, özel kişiler tarafından incelenip karara bağlanması şeklinde tanımlanmaktadır⁴.

Daha genel bir tanıma göre tahkim, taraflar arasında doğmuş veya ileride doğması muhtemel olan belirli hukuki uyuşmazlıkların devlet yargısı dışında, taraflarca seçilen ve hakem denilen tarafsız özel şahıslar tarafından nihai olarak karara bağlanmasıdır⁵.