Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Önlemlerin Alınmaması Sebebiyle İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı

İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önlemlerin alınmaması sebebiyle işçinin iş görmekten kaçınma hakkı, işçinin yaşamı ve vücut bütünlüğünün tehlikeye girmesi karşısında iş görme borcunu ifa etmekten imtina edebilmesidir. İşçinin yaşam hakkının korunması ile doğrudan ilişkili olan bu hak, İş Kanunu’nun 83. maddesinde özel olarak düzenlenmiştir.

İş Sağlığı ve Güvenliği, İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Önlem Alma Yükümlülüğü, İşçiyi Gözetme Borcu, İş Görmekten Kaçınma Hakkı, İş Görme Borcu.

I. GİRİŞ

4857 sayılı İş Kanunu’nda verilen tanıma göre, “İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir (m. 8/I)”. İş sözleşmesi ile taraflar arasında sürekli ve kişisel bir ilişki kurulmaktadır. Karşılıklı borç yükleyen ve sürekli borç ilişkisi yaratan iş sözleşmesinde işçinin temel borcu işin görülmesidir. İşçinin mazeretsiz olarak iş görme borcunu ifadan kaçınması mümkün değildir. İş görme borcunun hukuka uygun olarak ifa edilmemesi sözleşmeye aykırılık teşkil edecektir. Bu durumda işçi, tazminat, ücretin ödenmemesi, disiplin cezası ve fesih gibi yaptırımlarla karşılaşabilir. Bununla birlikte, bazı istisnai hallerde işçinin işini ifa etmemesi mümkün olabilmektedir. İş görmekten kaçınma hakkı da bu hallerden biridir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce, iş kanunlarında düzenlenmemiş olmasına karşılık, öğretide ve bazı yargı kararlarında iş görmekten kaçınma hakkının varlığı kabul edilmekteydi. Buna karşılık, 4857 sayılı İş Kanunu’nda, iş görmekten kaçınma hakkına ilişkin iki özel düzenlemeye yer verilmiştir. Bunlardan ilki, İş Kanunu’nun 34. maddesinde yer alan ücretin gününde ödenmemesi sebebiyle iş görmekten kaçınma hakkıdır. İş görmekten kaçınma imkânı veren ikinci düzenleme ise iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlike sebebiyle iş görmekten kaçınma hakkını düzenleyen İş Kanunu’nun 83. maddesidir. İnceleme konumuzun dışında olması sebebiyle, ücretin gününde ödenmemesi nedeniyle iş görmekten kaçınma hakkına değinilmeyecek ve bu çalışmada sadece İş Kanunu’nun 83. maddesinde yer alan iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önlemlerin alınmaması sebebiyle iş görmekten kaçınma hakkına yer verilecektir.

İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önlemlerin alınmaması sebebiyle iş görmekten kaçınma hakkı, 155 sayılı ILO Sözleşmesi’nde de yer alan önemli bir önleyici imkândır. İşçinin sağlık ve hayatını tehdit eden tehlike karşısında iş görme borcunu ifaya zorlanamaması, tüm modern hukuk sistemlerinde olduğu gibi hukukumuzda da kabul edilmiş ve 4857 sayılı İş Kanunu’nda bu konuda özel bir düzenlemeye yer verilmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nda olduğu gibi, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önlemlerin alınmaması sebebiyle iş görmekten kaçınma hakkı, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı’nda da yer almaktadır1. Bu Tasarının mevcut hali ile yasalaşması durumunda, İş Kanunu’nun 83. maddesi yürürlükten kaldırılacak olup, Tasarı’nın 10. maddesinde düzenlenen çalışmaktan kaçınma hakkına ilişkin hüküm uygulama alanı bulacaktır2.