Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

AİHM Kararları Işığında Ayırımcılık Yasağı İlkesi

Prohibiton of Discrimination Principle Under the Scope of Ecthr Decisions

Halid ÖZKAN

Ayırımcılık yasağı ilkesinin esas amacı, tüm bireylerin eşit ve adil bir şekilde toplumla bütünleşmesine ve toplumda var olabilmelerine olanak sağlamaktır. Bunu da AİHM iki şekilde şartlandırmaktadır: İlk olarak benzer durumda olan bireylere benzer şekilde davranılması ve dengeyi bozacak kısmi korumalardan mutlak kaçınılması gerektiğidir. İkinci olarak ise; ayırımcılık yapma yasağı farklı durumlarda bulunan bireylere, bu durumlarına göre uygun davranılması halinde bu kişilerin fırsat eşitliğini yakalayacağıdır.

Ayırımcılık, Ayırımcılık Yasağı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi; Cinsiyet Ayrımı.

The aim of probition of discrimination principle is to allow all individuals an equal and fair prospect to access opportunities available in a society. Prohibiton of discrimination stipulates by ECtHR in two ways: Firstly, it stipulates that those individuals who are in similar situations should receive similar treatment and not be treated less favourably simply because of a particular ‘protected’ not acceptable. Secondly, non-discrimination principle stipulates that those individuals who are in different situations should receive different treatment to the extent that this is needed to allow them to enjoy particular opportunities on the same basis as others.

Discrimination, Non-Discrimination Principle, Prohibition of Discrimination, European Court of Human Rights, Sex Discrimination.

I. GENEL OLARAK

Ayırımcılık yasağı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 14. maddesinde; “Bu Sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerden yararlanma, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasal veya diğer kanaatler, ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensupluk, servet, doğum veya herhangi başka bir durum bakımından hiçbir ayırımcılık yapılmadan sağlanır” denilmek suretiyle düzenlenmiş ve evrensel bir ilke olma özelliğini pekiştirmiştir. Buradaki sayma usulü sınırlayıcı değildir. “Herhangi başka bir durum” ibaresinden ayırımcılığa neden olabilecek her durum anlaşılmalıdır.

Ayrımcılık yasağını düzenleyen bu madde, ayrıca AİHS’nin bütünüyle ilgilendiren ve ulusal uygulama ve kuralların da yasak kapsamında olduğunun ispatı olan evrensel bir ilkeyi kurumsallaştırmıştır. Her ne kadar Türk öğretisinde; AİHS 14. maddede ki güvencenin bağımsız bir varlığının olmadığı ve güvencenin salt AİHS’de yer alan hak ve özgürlüklerle ilgili olduğu söylense1 ve mahkemenin eski içtihatlarında bu durumu onaylayan ibareler bulunsa da AİHS yer alan hak ve özgürlüklerle ilgili olmayan ve fakat bir hareket ya da bir işlem ile ayırımcılık yapılması bu madde kapsamından ihlal olarak kabul edilmesi gerektiği düşüncesindeyiz2. Nitekim bu görüşümüze destek olarak 26.6.2000 tarihinde kabul edilen Ek-12 no.lu protokolde bağımsız bir ayırımcılık yasağı öngörülmektedir.

II. KAVRAM

Bu ilkenin evrenselliği ve varlığı tartışılmaz olsa da ayırımcılık kavramının, tanımı ve kapsamı üzerinde, bir fikir birliği bulunmamaktadır. AİHS’de de ne ayırımcılık kavramına ne de ayırımcılık yasağına ilişkin olarak bir tanım yapılmamıştır. Bunun yerine ayırımcılık yapılabilecek konular örnekleme yoluyla sayılmıştır. Bunlar; cinsiyet, ırk, renk, din, dil, siyasi ya da başka bir görüş, ulusal azınlık, mülkiyet, doğum veya bir başka statüdür.