TMK m.652 Uyarınca Birlikte Yaşanılan Konut ile Ev Eşyasının Miras Payına Mahsuben Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi

Pursuant to Article 652 of the Civil Code, The Allocation of the Cohabited Dwelling and Household Goods to the Surviving Spouse as Part of the Inheritance Share

M. Tolga ÖZER

Kanun koyucu eşlerden birinin ölümü durumunda sağ kalan eşin eski hayatını sürdürebilmesini sağlamak amacıyla, TMK m.652’de eşlerin birlikte yaşadıkları konutun ve kullandıkları ev eşyasının talebi halinde miras payına mahsuben sağ kalan eşe özgülenmesine imkân tanımıştır. Bu çalışma kapsamında ilk olarak özgüleme talebinde bulunulabilmesi için gerekli şartların neler olduğu üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, terekede ilgili konut ve eşyaya ilişkin tek kişi mülkiyeti yerine birlikte mülkiyet hakkının bulunduğu hallerde özgülemenin mümkün olup olmadığı, konutun bulunduğu taşınmazda birden fazla ailenin ikamet etmesi durumunda özgülemenin nasıl gerçekleşeceği vb. sorulara cevap aranmıştır. Çalışmanın devamında sağ kalan eşe tanınan hakkın içeriği ele alınmış ve birlikte konut ile ev eşyası kavramlarının kapsamı üzerinde durulmuştur. Devamında TMK m.652/2 uyarınca eşe mülkiyet yerine intifa ya da oturma hakkı tanınmasının hangi şartlarda mümkün olduğu hususu incelenmiştir. Bu kısımda ele alınan diğer bir konu da özgüleme tamamlanmadan önce eş tarafından birlikte yaşanılan konut ve ev eşyasının kullanılmasının mümkün olup olmadığıdır. Son olarak, TMK m.652/3’te yer alan özgüleme talebine ilişkin getirilen sınırlamalar ele alınmıştır. Bu bölümde mirasbırakan ile aynı meslek veya sanatı icra eden altsoyun hangi hallerde konutun bu meslek ve sanatın icra edildiği bölümlerinin sağ kalan eşe özgülenmesine itiraz edebileceği irdelenmiştir. Son olarak, birlikte yaşanılan konutun tarım arazisi üzerinde yer almasının sağ kalan eşin özgüleme hakkına olan etkisi üzerinde durulmuştur.

Özgüleme, Tahsis, Miras, Mirasın Taksimi, Mülkiyet, İntifa, Oturma Hakkı, Eş, Altsoy, Konut, Ev Eşyası.

To ensure that the surviving spouse can continue his/her former life as much as possible in the event of the death of one of the spouses, the legislator, in Article 652 of the TCC, has provided the possibility to allocate the dwelling where the spouses live together and the household goods they use to the surviving spouse, upon his/her request, against his/her inheritance share. Within the scope of this study, firstly, the conditions required for the request for allocation are emphasised, and especially the question of whether it is possible to request allocation in cases where there is only a co-ownership right instead of a single person’s ownership of the relevant dwelling and household goods in the inheritance is sought to be answered. In the following part of the study, the content of the right granted to the surviving spouse is examined and the conditions under which usufruct or residence right may be granted to the spouse instead of ownership pursuant to Article 652/2 of the TCC are examined. Another issue examined in this section is whether it is possible for the spouse to use the dwelling and the property before the completion of the assignment under the TCC. Finally, the limitations on the request for assignment under Article 652/3 of the TCC are analysed and it is tried to reveal in which cases the surviving spouse cannot request assignment.

Allocation, İnheritance, Property, Partition of Onheritance, Usufruct, Right of Residence, Spouse, Descendants, Residence, Household Goods.

I. GİRİŞ

Evlilik birliğinin ölüm ile sona ermesi halinde TMK m.652/1 uyarınca sağ kalan eş kendisine birlikte yaşanılan konut¹ ve ev eşyası üzerinde miras payına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilmektedir. Bu düzenlemenin amacı sağ kalan eşin ölümden olabildiğince az etkilenmesini ve eski yaşantısını sürdürmesini sağlamaktır². TMK m.652 birlikte yaşanılan konut ve ev eşyasının sağ kalan eşe özgülenmesine dair kanundaki tek düzenleme değildir. Eşler arasındaki mal rejimini düzenleyen hükümler içerisinde yer alan TMK m.240, 254 ve 279’da da benzer bir kurala yer verilmiştir. Ancak TMK m.652 ve bu maddeler arasındaki en büyük fark ilkinde eşin özgüleme talebinin miras hakkına, diğerlerinde ise mal rejiminin tasfiyesi sonucunda doğan alacak hakkına dayanmasıdır. Bu nedenle sağ kalan eşin mirastan feragat veya mirasın reddi vb. bir sebeple mirasçı olamaması durumunda, TMK m.652 uyarınca bir talep hakkı da söz konusu olamamaktadır.

Birlikte yaşanılan konut ve ev eşyasının mülkiyetinin sağ kalan eşe özgülenmesine dair TMK m.652’de düzenlenen hak sınırsız değildir. Maddenin ikinci fıkrasında hakkaniyetin gerektirmesi ve talep edilmesi halinde sağ kalan eşe konut ve eşya üzerinde mülkiyet yerine, intifa veya oturma hakkının tanınacağı hüküm altına alınmıştır. Üçüncü fıkrada ise murisin altsoyunun da kendisi ile benzer bir meslek veya sanat icra etmesi durumunda sağ kalan eşin, konutun bu meslek veya sanatın icra edildiği kısımlarına ilişkin talepte bulunamayacağı düzenlenmiş, buna ek olarak tarımsal taşınmazlara ilişkin miras hukuku hükümleri de saklı tutulmuştur.

Çalışmamız kapsamında TMK m.652’de birlikte yaşanılan konut ve ev eşyasına dair sağ kalan eşe tanınan özgüleme hakkının şartları, içeriği ve sınırları aşağıda ayrıntılı olarak incelenmiştir.