İspanya’da Batasuna Partisi’nin Yasaklanması
Yüksel Metin
Siyasi partilerin yasaklanması, Türkiye’de güncelliğini sürekli koruyan bir konu olmasına karşın, diğer ülkelerde bu konu ya hiç gündeme gelmemekte veyahut belirli dönemlerde gündeme gelmektedir. İspanya’da Batasuna Partisi’nin yasaklanması, Bask bölgesi için ayrılıkçı mücadele veren terör örgütü ETA ile organik bir bağının bulunduğu ve ETA ile ortak bir strateji izlediği gerekçesine dayanmaktadır. Yasaklama kararı, demokrasilerde sistem karşıtı partilerin ne zaman, nasıl ve hangi şartlar altında yasaklanabileceği sorusunu yeniden gündeme getirmiştir. İspanya’da terörle mücadele ve parti yasağı ile ilgili yaşanan gelişmeler, birçok bakımdan öğretici niteliktedir.
Parti yasağı, terörle mücadele, Batasuna Partisi, İspanya mahkemelerinin içtihatları
I- Giriş
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın 14 Mart 2008 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi hakkında "laikliğe aykırı eylemlere odak olma " iddiasıyla Anayasa'nın 69/6. fıkrasına istinaden açtığı kapatma davası, oldukça yoğun olan ülke gündeminde, diğer bütün konuları geride bırakarak bir numaralı gündem maddesi haline gelmiştir. Açılan kapatma davası, ülkemiz bakımından güncelliğini sürekli koruyan siyasi partilerin yasaklanması rejiminin yeniden yoğun ve hararetli şekilde tartışılmasına yol açmıştır. Kapatma davası ile ilgili değerlendirmelerde ve yapılan tartışmalarda üzerinde durulan konulardan biri de, partilerin kapatılması ile ilgili Avrupa’daki uygulamalardır. Ancak, hemen belirtmek gerekir ki, son 50 yıl içinde Avrupa’da sadece üç parti kapatılmıştır. Bunlardan ikisi, 1950’lerde Almanya’da totaliter nitelikte olmaları gerekçesiyle kapatılmıştır. Diğeri ise, terör örgütüyle organik bağlantısı olduğu için kapatılan İspanya’daki Batasuna Partisi ’dir. Ülkemizdeki tartışmalarda sık sık bu örneklere gönderme yapılmakta ve Avrupa’da da partilerin kapatıldığından söz edilmektedir. Hiç kuşku yok ki, hukukun bütün alanlarında olduğu gibi, siyasi partiler hukuku alanında da karşılaştırmalı hukukun verilerinden yararlanmak gerekir. Ancak, karşılaştırma yaparken incelenen örneklerin iyi analiz edilmesi gerekir. Aksi halde yanlış sonuçlara ulaşılabilir.
Bu makale, İspanya’da Batasuna Partisi’nin yasaklanmasını ana hatlarıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır. Türkiye’deki tartışmalarda Batasuna Partisi’nin kapatılmasına çokça atıf yapılması, böyle bir çalışmanın gerekliliğini de ortaya koymaktadır. İspanya örneğinin ortaya konulması, bir anlamda Türkiye'deki siyasal parti kapatma konusuna ışık tutabilecektir.
II- Parti Yasağına İlişkin Anayasal ve Yasal Düzenlemelere Genel Bakış
1978 tarihli İspanya Anayasası ’nın 6. maddesi siyasal partilere kurumsal bir güvence getirmektedir. Bu maddeye göre1; “Siyasal partiler, siyasi çoğulculuğun ifadesi olup halkın siyasal iradesinin oluşumuna ve bunun açıklanmasına katılırlar. Partiler, siyasal katılmanın temel araçlarıdır. Siyasal partilerin kurulmaları ve faaliyetleri, anayasa ve yasa çerçevesinde serbesttir. İç düzenleri ve çalışmaları demokratik esaslara uygun olmak zorundadır.”
