Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Devletlerin Şahıs ya da Şahıs Gruplarının Terör Faaliyetlerinden Doğan Uluslararası Sorumluluğu

Gökhan GÜNEYSU

Uluslararası Hukukta kural olarak devletler özel şahısların faaliyetlerinden dolayı sorumlu tutulamaz. Ancak terör eylemleri bağlamında devletlerin sorumluluğuna yol açıcı bir takım tutumlar devletler tarafından özellikle de 11 Eylül eylemlerini takip eden süreç dahilinde sergilenmiştir. Ancak bu yapılırken genel olarak sorumluluk hukukunun ikincil kurallarından bir esnekleştirmeye gidilmiş ve devletlerin terörizm noktasındaki yükümlülüklerini düzenleyen kuralların tespiti ise gözardı edilmiştir. Bunun ise riskli ve kötüye kullanıma açık bir durum yarattığı aşikardır. Halbuki bu meşru kaygıları da gözardı etmeyecek ve fakat gittikçe güçlenen terör tehdidini de karşılayabilecek gelişmelerin uluslararası hukukta aslen var olduğu gözlenmektedir.

Devletlerin Uluslararası Sorumluluğu, Terör, 11 Eylül Saldırıları, Nikaragua Kararı, Tadiç Kararı

I- Devletlerin Uluslararası Sorumluluğu

Uluslararası sorumluluk, Devlet ya da başka bir uluslararası hukuk öznesince işlenen bir “uluslararası haksız eylemle” (Das völkerrechtliche Delikt, International Wrongful Act) ilgili bir kavramdır.1 Uluslararası sorumluluğun varlığına hükmedebilmenin ilk şartı bir uluslararası hukuk yükümlülüğünün2, bir eylem yahut eylemsizlik neticesinde ihlalidir.3 Böylesi ihlaller karşısında ne yapılacağını veya böylesi haksız eylemlerin hangi şartlar altında hukuka uygun addedilebileceğini tespit eden kurallar ise Uluslararası Sorumluluk Rejimini inşa etmektedir. Bu mahiyetteki kurallara doktrinde İkincil Kurallar (Secondary Norms) adı verilmektedir.

Şu anki Uluslararası Hukuka göre Devletlerin Uluslararası Sorumluluğundan söz edebilmek için iki unsurun varlığı aranır; uluslararası bir haksız eylemin işlenmiş olması ve bu eylemin bir Devlete yüklenebilmesi.4 Uluslararası Hukuk Komisyonu ’nun (UHK) Uluslararası Sorumluluk hususunda önemli çalışmaları olmuş, yıllar süren süreç neticesinde ortaya “Uluslararası Haksız Eylemlerden Dolayı Devletlerin Uluslararası Sorumluluğu Hakkındaki Taslak Maddeler” çıkmıştır.5 Bu taslak belgenin ikinci maddesine göre de uluslararası haksız eylem, yukarıda bahsedilen bu iki inşai unsurdan mürekkeptir.6

Devletin sorumluluğuna hükmedilebilmesinin şartlarından ilki, bir uluslararası hukuk yükümlülüğünün çiğnenmesidir.7 Bir ulusal hukuk sisteminin hükümlerinin ihlali, bir devletin uluslararası sorumluluğuna yol açmaz. Yine uluslararası görgü kurallarına (Comitas Gentium) zıt bir eylem de sorumluluğa hükmedilmesine tek başına neden olmaz.