Anonim Şirkette Üst Gözetim Görevinin Hukuki Sorumluluk Boyutu

The Legal Liability Dimension of Overall Supervision Duty in Joint Stock Company

Murat ALIŞKAN, Yurdal ÖZATLAN

Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 375/1 hükmünde, yönetim kurulunun bazı devredilmez ve vazgeçilmez görevleri düzenlenmektedir. Bu görevlerden biri de hükmün (e) bendinde düzenlenen üst gözetim görevidir. Buna göre yönetim kurulu, yönetimle görevli kişilerin “” gözetmekle görevli kılınmıştır. Bu görev, her ne kadar yönetim kuruluna “” verilse de görevin gereği gibi icra edilememesi sebebiyle ortaya çıkabilecek zarar, yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluk alanındadır. Bu çalışmada, üst gözetim görevinin yerine getirilmesi açısından doğabilecek hukuki sorumluluğun hangi hallerde ortaya çıkabileceği konusu ele alınarak, önemli sorunlar ve çözüm önerileri ortaya konacaktır.

Üst Gözetim Görevi, Hukuki Sorumluluk, Normatif ve İşletmesel Gözetim, Yönetim Kurulu, Yönetimle Görevli Kişiler.

In the 375/1 provision of the Turkish Commercial Code (TTK), some inalienable and indispensable duties of the board of directors are regulated. One of these duties is the overall supervision duty regulated in subparagraph (e) of the provision. Accordingly, the board of directors is tasked with “”. Although this duty is been given to the board of directors “”, the damage that may arise due to the failure to perform the duty, properly is within the scope of the legal responsibility of the members of the board of directors. In this study, substantial issues and solution proposals will be put forward by considering the situations in which legal responsibility may arise in terms of fulfilling the duty of overall supervision.

Duty of Overall Supervision, Legal Liabilty, Normative and Operational Supervision, Board of Directors, Persons Entrusted with Managing.

Üst gözetim görevi TTK m. 375/I-(e)’de düzenlenmektedir. Buna göre anonim şirket yönetim kurulu, yönetimle görevli kişilerin “özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerini” gözetmekle görevlidir. TTK’da benzer bir hüküm, limited şirketler için de öngörülmektedir. TTK m. 625/1-(d)’ye göre, limited şirket müdürleri “Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine devredilmiş bulunan kişilerin, kanunlara, şirket sözleşmesine, iç tüzüklere ve talimatlara uygun hareket edip etmediklerinin gözetimi”yle görevlidir.¹

Üst gözetim görevi, yönetim kuruluna kurul halinde (“als Kollegialorgan”) icra etmek üzere verilen bir görevdir.² Görevin ne şekilde icra edileceği ve sınırının nasıl çizilebileceğine ilişkin bir belirsizlik söz konusudur. TTK m. 357/1-(e) hükmü ele alındığında ise, üst gözetim görevinin kapsamını tespit edebilmek güçlük arz etmektedir. Gerçekten de hükümde görevin kimler üzerinde yürütüleceği, gözetimin çerçevesi, bu görevin ne şekilde icra edileceği hususları açık değildir. Bu durum, söz konusu görevin icrasına katılacak yönetim kurulu üyelerini ilgilendirmekle birlikte, üyelerin sorumluluğu açısından da sonuç doğurabilecek niteliktedir. Bu sebeple, üst gözetim görevinin yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna etkisi konusu özellikle ele alınmalıdır.

Üst gözetim görevi ve görevin sağladığı yetkiler, kurul olarak yönetim kuruluna aittir. Buna karşılık yönetim kurulunun üst gözetim görevinin icrasından kaynaklı bir organsal sorumluluğu yoktur. Dolayısıyla Kanun’da açık bir şekilde devredilmez ve vazgeçilmez nitelikte düzenlenen üst gözetim görevinden dolayı sorumluluk taşıyan kişilerin tespiti önem arz etmektedir. Ayrıca, üst gözetim görevinden doğan özel bir sorumluluk hali de TTK’da düzenlenmemiştir. Bu durumda meselenin genel hükümler ışığında ve yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu bağlamında ele alınması gerekmektedir.³