Alman Ceza Hukukunda
 İhmalin Cezalandırılabilirliğinin Esasları

Berthold H. HAUSTEIN


İhmalin Cezalandırılabilirliği

I. GİRİŞ

Alman ceza hukuku dogmatiğinin çıkış noktası kasten, icrai bir hareketle gerçekleştirilen ve neticesi tamamlanmış bir suçtur. Bu temel husus yanında çeşitli kombinasyonlar ve özel görünüş şekilleri ortaya çıkmaktadır: Kasten hareket yerine taksirli hareket, bir tamamlanmış suç yerine sadece teşebbüs aşamasında kalması gibi. Ceza hukukunda anlamlı bir netice ortaya çıkaran oluşun temelindeki icrai bir harekete eşdeğerlilik, (öncesinde) etkin hale gelmiş bir süreci (bilerek) durdurmayan bir ihmale yöneliktir ve böylece ihmal ceza hukuku açısından önemli (anlamlı) sonuçlar ortaya koyacaktır.

İcra ve ihmalin farklı niteliğinden ötürü ihmalin ve icranın cezalandırılması için öngörülen farklı şartlarının olmasına ilişkin gereklilik şimdiden daha belirgin hale gelmektedir. Bu şartların başlı başına tanımlanması için önce başka bir farkın ortaya konması gereklidir. Alman ceza hukuku “gerçek„ ve “gerçek olmayan„ ihmali suçlar ayrımını yapmaktadır. Kanun koyucunun “gerçek„ ihmali suç kavramı altında değerlendirdiği husus; ilgisi bulunmayanın dahi harekete geçmek zorunda kaldığı etkinleşmiş durumlardır. Buna örnek olarak Alman Ceza Kanunu m.323c (StGB § 323c)‘de yer alan “ihmalen yardım etmeme„ verilebilir. Hüküm, herkesi, kaza halinde kendinden beklenen yardımı yapmakla yükümlü tutmaktadır. Zaman zaman bu durum alman ceza hukukunun “Hıristiyan„ arka planına dayandırılarak StGB § 323c'nin “Hıristiyan hayırseverliği„ normuna dönüştüğü öne sürülmüştür (Örneğin Mannheim Eyalet Mahkemesi kararı için bkz. NJW 1990, 2212). Bu tartışmalı yorumdan ayrı olarak burada kanun koyucunun ihmalin haksızlık içeriğini pozitif ve somut bir tipten bağımsız olarak ortaya koyduğu açıktır. Buna karşılık “gerçek olmayan„ ihmali suçlarda StGB §13 esasen herkesin icrai olarak düzenlenmiş bir tipi ihmalen de gerçekleştirebileceğini genel bir hükümle düzenlemiştir. Alman Ceza Kanunu m.13 (StGB § 13), bunun için iki “tipiklik unsuru„ belirtmiştir: İhmalde bulunanın garantörlüğü ve icra ile ihmalin elverişliliği.

II. YAPI VE ŞARTLAR

Burada “gerçek olmayan„ ihmali suçların yapısı ve devamında diğer unsurlar daha yakından incelenecektir. Bunların tamamı üzerinde tartışma olmayan hususlardır. Burada unsurlar bakımından tartışmalı olan noktaların detaylarına inilmeyecektir.