Gizliliğin İhlali Suçu (TCK m. 285)

THE CRIME OF VIOLATION OF PRIVACY (ART. 285 TCC)

Aykut ERSAN

Özet: Gerek soruşturma, gerekse kapalı olması gereken veya kapalı yapılmasına karar verilen duruşmayı içeren kovuşturma evrelerinin, bu şekilde gizliliğinin ve kapalı bir süreç olmasının ihlali, şüpheli/sanık konumundaki kişilerin adil yargılanma hakkı, masumiyet karinesi, haberleşmenin gizliliği, özel hayatın gizliliği gibi hakları göz önüne alınarak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 285. maddesinde “Gizliliğin ihlali” suçu olarak düzenlenmiştir. Çalışmamızda bu suçun unsurlarına ilişkin olarak açıklamalarda bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Soruşturmanın Gizliliği, Aleniyet, Masumiyet Karinesi, Kapalı Duruşma.

Abstract: Violations of the privacy of preliminary proceedings and of trials that require closed hearing, the right to fair hearing, presumption of innocence, confidentiality of communications and the right to privacy are classified as the crime of “violation of privacy” under the Art. 285 of 5237 Turkish Criminal Code. The essay will be elaborating on the issue.

Keywords: The Confidentiality of Preliminary Proceedings, Publicity of Criminal Proceedings, Presumption of Innocence, Closed Hearing.

1. GİRİŞ

Ceza muhakemesi sürecinde soruşturma evresinin gizli olduğu, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 157. maddesinde “Kanunun başka hüküm koyduğu hâller saklı kalmak ve savunma haklarına zarar vermemek koşuluyla soruşturma evresindeki usul işlemleri gizlidir.” şeklinde açıkça öngörülmüştür. Soruşturma evresinin gizliliğindeki amaç, bu evrede delillerin etkin biçimde toplanması, bunların yok edilmesi veya değişmesinin engellenmesi ve de adil yargılanma hakkı ekseninde şüpheli konumundaki kişilerin suçlu olarak lekelenmeme hakkının korunması ile şüpheden sanık yararlanır ilkesinin anlamını yitirmemesidir^{1, 2}.

Buna karşın, duruşmayı da içeren kovuşturma evresi bakımından gizliliğin değil de, aleniliğin söz konusu olduğu, Anayasa’nın (AY) 141. maddesinin “…Mahkemelerde duruşmalar herkese açıktır….” şeklindeki ve CMK’nın duruşmanın açıklığını düzenleyen 182. maddesinin “Duruşma herkese açıktır…” şeklindeki hükümlerinden hareketle söylenebilecektir³. Duruşmanın aleniliği kısaca, yargılamanın herkesin takip edebileceği şekilde yapılmasını, mahkeme tutanaklarının herkese açıklanabilmesini ifade etmektedir⁴. Bununla birlikte, aşağıda ayrıntılı olarak inceleyeceğimiz çeşitli hâllerde duruşmanın aleniliği ilkesi bakımından istisnalar söz konusu olabilecek ve duruşma kapalı yapılabilecektir⁵.

Ancak, özellikle de kitle iletişim araçları ile suçlar ve şüpheliler/sanıklar hakkında çeşitli yayınlar yapıldığı ve bunlarla, gizli olan soruşturma ve kapalı olan duruşma evrelerine ilişkin çeşitli bilgilerin paylaşıldığı görülmektedir. Bu noktada ise, yayın yapan kişilerin ifade özgürlüğü ve haber verme hakkı ile şüpheli/sanık konumundaki kişilerin adil yargılanma hakkı, masumiyet (suçlu sayılmama) karinesi, haberleşmenin gizliliği, özel hayatın gizliliği gibi hakları çatışmaktadır⁶. İşte bu çatışan haklar da göz önünde bulundurularak gerek soruşturma, gerekse kapalı olması gereken veya kapalı yapılmasına karar verilen duruşmayı içeren kovuşturma evrelerinin, bu şekilde gizliliğinin ve kapalı bir süreç olmasının ihlali, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) md. 285’te “gizliliğin ihlali” suçu olarak düzenlenmiştir⁷. Bu şekilde bir düzenlemeye 765 sayılı TCK’de rastlanmamaktadır. TCK’nin 285. maddesinde suçun konusu, fiil gibi hususlar göz önünde bulundurularak birden çok suç tipi düzenlenmiştir. Biz de yapacağımız açıklamalarda, bu ayrımı göz önünde bulunduracağız.