Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Siyasî Tanıma Hukukî Tanımaya Karşı: İstanbul BAM 16. Hukuk Dairesi’nin 30.12.2019 Tarihli Kararı Üzerine Bir Değerlendirme

Political Recognition versus Legal Recognition: An Evaluation upon the Decision of the Istanbul 16th Circuit Courts of Appeal Dated 30.12.2019

Bengi SARGIN

Tanınmamış devlet(ler)e ait bir hukukî işlemin geçerliliği meselesi, niteliği itibariyle hem uluslararası hukukun kapsamına giren devletlerin tanınması () hem de milletlerarası özel hukukun kapsamına giren kanunlar ihtilâfı hukuku () ve milletlerarası usûl hukuku () ile ilgilidir. Ancak siyasî tanıma ile hukukî tanıma arasındaki sınır, oldukça hassas ve silik olduğundan karıştırılmaya oldukça müsaittir. Bu karıştırılma sonucunda ise tanınmamış bir devlet vatandaşlığını haiz gerçek kişiler veya tâbiiyetinde bulunan tüzel kişiler, özel hukuktan kaynaklanan haklarını aramada ciddi problemler yaşamaktadır. Bu çalışmada, bir mahkeme kararı nezdinde karıştırılmaya oldukça müsait olan hukukî tanıma ve siyasî tanıma arasındaki sınırın netleştirilmesi ve gerçek ve/veya tüzel kişilerin özel hukuktan kaynaklanan haklarını aramada yaşadıkları problemlerin önlenmesi amaçlanmıştır. Her ne kadar Türk Milletlerarası Özel Hukuk doktrininde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) mahkemeleri dikkate alınarak geliştirilmiş ve yerleşmiş bir görüş mevcut olsa da Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) söz konusu olduğunda mahkemelerin bu görüşleri yok sayarak siyasî ilişkimiz olmadığı gerekçesiyle davaları reddettiği görülmektedir. Bu çalışmada ilk olarak incelemeye konu olan dava hakkında bilgi verilecek; daha sonra ilk derece mahkemesi ve bölge adliye mahkemesinin kararı açıklanacaktır. Açıklamalar yapıldıktan sonra tüzel kişilerin ehliyetinin belirlenmesi meselesi incelenerek somut uyuşmazlıkta ne yönde uygulanması gerektiği tespit edilecektir. Daha sonra fikrî mülkiyete ilişkin haklara uygulanacak hukuk meselesi ele alınarak somut uyuşmazlıkta ne yönde uygulanması gerektiği açıklanacaktır. Akabinde, tanınmamış devlet hukukunun uygulanması meselesi irdelenecek; yol göstermesi açısından yabancı hukuk sistemlerinde ilgili durumun nasıl olduğu açıklanacaktır. Son olarak tüm bu açıklamalar ışığında somut uyuşmazlık değerlendirilecektir.

Tanıma, Hukukî Tanıma, Siyasî Tanıma, BAM Kararı, Değerlendirme.

The issue of validity of a legal act belonging to the unrecognized state(s) is, in nature, related to both the recognition of the states within the scope of international law and conflict of laws and law of international civil procedure within the frame of private international law. However, the delicate and indistinct boundary between political recognition and legal recognition is quite convenient. As a result of this confusion, natural persons holding unrecognised state’s citizenship or legal persons holding subjecthood unrecognised state’s have serious problems in seeking their rights arising from private law. In this study, it is aimed to clarify the border between political recognition and legal recognition, which is quite susceptible to confusion by analyzing a court decision, and to prevent the possible problems faced by natural and/or legal persons in seeking their rights arising from private law. Although there has been a settled and developed opinion in Turkish Private International Law doctrine concerning Turkish Republic of Northern Cyprus, it has been seen that courts are willing to ignore these views and dismiss cases on the grounds that we don’t have a political relationship between Southern Cyprus. In this study, information related to concrete dispute will be given firstly; then decisions of first instance court and Istanbul 16th Circuit Courts of Appeal will be explained. After giving explanations, capacity and genuine assent of legal entities will be examined and will be determined how it should be applied in concrete dispute. Afterwards, the issue of applicable law to intellectual property rights will be addressed and will be determined how it should be applied in concrete dispute. Right after, the issue of enforcement of unrecognized state law will be discussed and in terms of guidance, it will be explained how the relevant situation is in foreign legal systems. Last but not least, within the scope of all these explanations, concrete dispute will be evaluated.

Recognition, Legal recognition, Political recognition, Circuit Courts of Appeal, Evaluation.

GİRİŞ

Uluslararası hukukta tanıma, genel olarak, bir uluslararası hukuk kişisinin kendi dışında oluşan bir olayı, durumu, belgeyi ya da iddiayı kendi adına geçerli kabul ettiğini ve uluslararası ilişkilerini bu veriler üzerinde devam ettireceğini belirttiği bir tek taraflı hukukî işlemdir.1 Başka bir ifade ile tanıma, devletlerin karşılıklı hak ve yükümlülükleri ile onların statüsü, hukukî ehliyetini etkileyen siyasî bir fiildir.2

Tanıma, hem uluslararası hukuk hem de ulusal hukuk kapsamında sonuçlarını doğurmaktadır.3 Başka bir ifade ile tanınmamış devlet(ler)e ait bir hukukî işlemin geçerliliği meselesi, esasen uluslararası hukukun kapsamına giren devletlerin tanınmasını (recognition of states) ilgilendirdiği kadar, milletlerarası özel hukukun kapsamına giren kanunlar ihtilâfı hukuku (conflict of laws) ve milletlerarası usûl hukukunu da (law of international civil procedure) ilgilendirmektedir.4

Bazı durumlarda, siyasî açıdan tanıma ile hukukî açıdan tanımanın mahkemeler nezdinde karıştırıldığı görülmektedir.5 Başka bir ifade ile mahkemelerin, tanınmamış devlet vatandaşlığını haiz gerçek kişiler ya da tâbiiyetinde bulunan tüzel kişilerin özel hukuktan kaynaklanan uyuşmazlıklarının çözümünde siyasî gerekçeler ileri sürerek davayı reddettikleri görülmektedir. Çalışmamıza konu olan uyuşmazlıkta İstanbul BAM 16. Hukuk Dairesi, 30.12.2019 tarihinde verdiği bir kararda,6 Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde, Güney Kıbrıs Rum Hukuku’na uygun kurulan bir tüzel kişiliğin Türkiye’nin GKRY’i tanımadığı, diplomatik, siyasî, hukukî ve ekonomik ilişkisinin olmadığı gerekçesiyle Türkiye’de dava açma ve taraf ehliyetinin bulunmaması nedeniyle davanın reddine karar vermiştir.