Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Türk Hukukunda Çocuk Haklarına Dair Uluslararası Sözleşmelerin Çocuk Hukukuna Etkileri

The Effects of International Convensions Concerning Children Rigths on Turksih Child Law

Çocuk adalet sistemi, çocuklara özgü bir yargılama biçimi ortaya koymaktadır. Çocuk adalet sistemi genel yargılamadan farklı olarak cezanın önleyici amacını içermez. Çocuk adalet sistemi ile amaçlanan çocuğu toplumla bütünleşmesini sağlamak ve de iyileştirmektir. Bu nedenle bu sistemde büyüklerin yargılamasından farklı olarak maddi gerçeğin elde edilmesi ikincil planda kabul edilir. Çocuk adalet sistemi ile ilgili uluslararası nitelikteki en temel belge çocuk haklarına dair sözleşme hükümleridir. Bu sözleşmede çocuk adalet sistemine yönelik olarak ayrıntılı ve kapsayıcı temel ilkelere yer verilmiştir (ÇHDS m.40). Hemen söyleyelim ki bu temel ilkelerden esinlenerek bizim hukuk sisteminde de çocuk adalet sistemine ilişkin belirleyici ve yol gösterici bazı hükümler getirilmiştir. Çocuklarla ilgili yargılama hukukuna ilişkin bir konuda mevzuatta hüküm bulunmadığı hallerde çocuklarla ilgili uluslararası belgelere gidilebilmesi ve oradan transfer edilecek bir hükmün uygulanabilmesi mümkündür. Bu çalışmada, Çocuk Hukukuna Dair Sözleşme hükümlerinin mevzuatımıza yansımaları ele alınmaya çalışılmıştır. 

Suça Sürüklenen Çocuk, Korunma İhtiyacı İçerisinde Olan Çocuk, Mağdur Çocuk, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme.

The juvenile justice system manifests a trial process special to children. The juvenile justice system does not contain any preventive aim of penalty differently from general trial. What is aimed through the juvenile justice system is to ensure suspected children to get integrated with his society and to become better. Therefore differing from the trial process concerning the adults, the obtainment of material fact is regarded at the secondary importance. The most fundamental document internationally related to juvenile justice system is the contractual provisions belonging to children rights. Detailed and comprehensive fundamental principles are included herein, intended for the juvenile justice system on this Convention (Article 40 of the Convention on the rights of Child). Let us immediately state that, some determining and pioneering provisions have been included into our judicial system, in relation to juvenile justice system, by being inspired such fundamental principles. In case when there is no provision in law related to juvenile procedure law with regards children, it is then possible to refer to international documents related to children and to implement a provision that may be transferred here from. In this study, it is tried to handle the reflections of the provisions of the Convention on Children’s rights.

Child Stimulated into Crime, Child in Need of Protection, Injured Child, Convention on Children’s Rights.

I. KAVRAM

Çocuk daha erken yaşta ergin olsa bile, onsekiz yaşını doldurmamış kişiyi ifade eder (ÇKK m.3). 4721 sayılı Medenî Kanunun 11’inci maddesine göre, “erginlik onsekiz yaşın doldurulmasıyla başlar. Evlenme kişiyi ergin kılar.” Adı geçen Kanunun 12’nci maddesine göre de, “on beş yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir”. Ortaya konulan bu maddelerin açık lafzından anlaşılacağı üzere 18 yaşını doldurmamış olsa bile evlenme ve yasal koşulların yerine gelmesi kaydı ile hâkim kararıyla, kişi reşit hale gelebilir. 18 yaşını doldurmayan fakat kanunen reşit sayılan kişileri de ceza hukuku bağlamında çocuk olarak nitelendirmemiz gerekir. Dolayısıyla, evlenme ya da hâkim kararı, kişi hakkında çocuklarla ilgili maddi ve şekli hukuka ilişkin kuralların ve hükümlerin uygulanabilirliliğini bertaraf etmeyecektir5. Zira Kanunda açıkça 18 yaşını doldurmayan her gerçek kişi çocuk olarak nitelendirilmiş ve yasakoyucu bu kurala herhangi bir istisna tanımamıştır.

Çocukluk büyük insanın küçüklüğü değildir. Benzer biçimde, çocukluk büyüklüğe hazırlık aşaması da değildir. Çocukluk kendine özgü bir yaşam sürecidir. Çocuğun kendisine özgü fiziksel ve psikolojik yönü vardır. Burada çocuğun menfaati, ceza hukukunun amacı olan maddi gerçekliğin elde edilmesinden de önce gelir. Amaç çocuğun toplumla bütünleşmesinin sağlanmasıdır. Bunun için ise çocuğun psikolojik dünyasının iyi bilinmesi gerekir6. Çocuk yargılaması açısından çoğu zaman salt olarak hukukun bilinmesi yeterli olmaz. Çocuklar, hem gönül dünyası açısından hem davranış biçimleri noktasında büyüklerden farklıdır. Bu nedenle de çocuğun ahlaki yapısının, psikolojik dünyasının ve bireysel gelişiminin göz önünde bulundurulması suretiyle hareket edilmesi gerekir7.

Çocuk Koruma Kanunu çocuk hukuku ile ilgili en temel kanundur. Çocuk Koruma Kanunu, suça sürüklenen çocukları, korunma ihtiyacı olan çocukları ve suç konusu çocukları koruma altına almaktadır8. Gerçekten ÇKK m.5’te, “koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık ve barınma konularında alınacak tedbirlerdir” denilerek suça sürüklenen çocuk, mağdur çocuk ile korunma ihtiyacı içerisinde olan çocuk açısından herhangi bir ayrıma gidilmemiştir9.