Hukuki Sonuçları Bakımından Defansif Tıbbın, Tıbbi Uygulama Hataları Çerçevesinde Değerlendirilmesi

According to its Legal Consequences Assessment of Defensive Medicine within the Framework of Malpractice

Kerem YILMAZ

Literatürde yapılan çalışmalar; hekimlerin, teşhis ve tedavi sürecinde; olağan medikal prosedürlerden saparak, hastalara fazladan testler ve tahliller önerme ya da tıbben risk taşıdıklarını düşündükleri hastalardan kaçınma türü davranış kalıplarına başvurduklarını göstermektedir. Hekimlerin, defansif tıp olarak adlandırılan bu uygulamalara yönelmesinin altında ise, olası bir tıbbi uygulama hatası (malpraktis) iddiasını bertaraf etme amacı yatmaktadır.

Defansif tıbbın esas tartışma konusu olan boyutu, bu türden uygulamaların tıbbi uygulama hataları ile ne ölçüde kesiştiğidir. Birçoğu, tıbben etik dışı davranış olarak nitelendirilen defansif tıbbi uygulamalar, hukuki sonuçları bakımından da tıbbi uygulama hataları ile benzeşmektedir. Dolayısıyla hekimler, tıbbın uygulanması sonucunda ortaya çıkabilecek yasal sorumluluktan kaçarken; defansif tıbbi uygulamanın neden olduğu bir başka malpraktis iddiası ile karşı karşıya kalabilecektir.

Defansif Tıp, Pozitif Uygulamalar, Negatif Uygulamalar, Tıbbi Uygulama Hataları, Yasal Sorumluluk.

Studies in the literature show that physicians apply to behavioral pattern in the diagnosis and treatment period like proposing extra tests and analysis to patients by diverging from usual medical procedures or avoidance of patients those whom they thought having medical risk. The aim to ruling out probable malpractice claims lay down under the physician’s tendency toward those practices named defensive medicine.

The dimension which is the main issue of defensive medicine is that in which scale this kind of practices intersects with the malpractices. Defensive medical practices, most of them considered medically ethical behavior, resemble to malpractice due to its legal consequences. Therefore physicians can face to malpractice claim caused by defensive medical practice when trying to avoid the legal liability arisen from the result of medical practice.

Defensive Medicine, Positive Practices, Negative Practices, Malpractice, Legal Liability.

I. DEFANASİF TIP

Özellikle son yarım yüzyılda, gerek hasta hakları ve sağlık hakkı kavramlarının temel insan hakları çerçevesinde değerlendirilmeye başlanması gerek bireylerin hak arama araçlarına daha kolay ulaşabilmesi; tıbbi uygulama hatası iddiaları içeren dava sayılarının gözle görülür bir şekilde artmasına neden olmuştur¹.

Artan davalar sonucunda hükmedilen tazminat miktarları ve kimi zaman hekimlerin aldığı hürriyeti bağlayıcı cezaların etkisiyle, hekimlerin tıbbı uygularken, davranış tarzlarını değiştirmeye başladıkları ve çoğu zaman standardı aşan bir temkinlikle hareket ettikleri ifade edilmiştir². Mesleklerini uygularken karşılaşabilecekleri cezai ve hukuki sorumluluk tehdidini bertaraf etmek amacıyla başvurulan ve defansif tıp (savunmacı tıp/çekinik tıp) olarak adlandırılan bu tarz davranışlarda hekimler genel olarak; tıbben hiçbir gerekliliği olmadığı halde fazladan ilaç yazmakta, görüntüleme tekniklerine daha kolay ve sık başvurmakta ya da risk taşıdığını düşündükleri hastalardan veya tedavi yöntemlerinden kaçınmaktadır³.

Defansif tıbbın ilginç ve tartışılmaya değer olan tarafı ise, bu türden uygulamaların tıbbi uygulama hatalarının olumsuzluğundan kaçınılırken en az tıbbi uygulama hataları kadar, beraberinde olumsuzluklar getirdiği yönünde kuvvetli iddiaların olmasıdır⁴. Bu çerçevede defansif tıp, sağlık hizmetlerinin sunumunda yaşanan bir problem olarak addedilmiş; sektörün üç önemli unsuru olan hastalara, hekimlere ve ekonomiye olan olumsuz etkileri yoğun bir şekilde tartışılmıştır⁵.