6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Türk Yabancılar ve Mülteci Hukukuna Getirdiği Yenilikler

The Reforms Introduced by ‘the Act on Foreigners and International Protection’ (No. 6458) to Turkish Foreigners and Refugee Law

Bülent ÇİÇEKLİ

11 Nisan 2014 tarihinde tümüyle yürürlüğe giren Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK), Türk yabancılar ve mülteci hukukunda önemli yeniliklere imza atmış bulunmaktadır. Mevcut çalışma, YUKK’un getirmiş olduğu başlıca yenilikleri ana hatlarıyla ve sistematik olarak okuyucunun dikkatine sunmaktadır. Bu kapsamda, bir taraftan, ‘geri gönderme yasağı’, ‘taşıyıcı yükümlülükleri’, ‘idare mahkemelerinin yetkisi’ gibi, hem yabancılar hukukunu hem mülteci hukukunu ilgilendiren konular incelenmekte; diğer taraftan, hem ‘ülkeye giriş’, ‘ikamet’, ‘çalışma’ ve ‘sınır dışı’ gibi yabancılar hukuku konuları hem de ‘mülteci kavramı’, ‘mülteci statüsü’, ‘tamamlayıcı koruma’, ‘geçici koruma’, ‘iltica ve sığınma usulü’ ile ‘mülteci ve sığınmacıların hakları ve özgürlükleri’ gibi başlıca ‘mülteci hukuku’ konuları irdelenmektedir.

Çalışmada, bir taraftan Kanunun yabancılar ve mülteci hukukuna getirmiş olduğu yeniliklerin anlamı ve önemi analiz edilirken; diğer taraftan çeşitli düzenlemelerin Kanunda yer almasına etki eden faktörler tartışma konusu yapılmaktadır. Bu bağlamda, YUKK’un Türk yabancılar ve mülteci hukukunda eksikliği hissedilen tematik ve kategorik düzenleme eksikliğini önemli ölçüde giderdiği görülmektedir. Çalışmada, Kanunun kapsadığı konularla ilgili mevzuatı güncellediği, yasal boşlukları büyük ölçüde doldurduğu, genelgelerle ele alınan konuları bünyesine taşıdığı, mülteci hukuku alanında ilk defa kanun düzeyinde bir yasal çerçeve oluşturduğu da teyit edilmektedir. Kanunun şekillenmesinde genel uluslararası hukuk normları, AİHM içtihatları, AB hukuku ile AB üyesi ülkelerin uygulamalarının yanı sıra ulusal öncelikler ile uygulamadan doğan pratik ihtiyaçların etkili olduğu gözlenmektedir.

Yabancı, Yabancılar Hukuku, Ülkeye Giriş, Ikamet, Çalışma, Sınır Dışı, Mülteci, Mülteci Hukuku, Uluslararası Koruma, Tamamlayıcı Koruma, Geçici Koruma.

The Act on Foreigners and International Protection (AFIP) (No. 6458), which became fully effective on 11 April 2014, introduces substantive reforms in the field of Turkish foreigners and refugee law. The present study provides for an in-depth and systematic account of these reforms. The paper begins discussing issues of general applicability for both foreigners and refugee law such as ‘the principle of non-refoulment’, ‘carriers’ responsibilities’ and ‘jurisdiction of administrative courts’. The paper then continues analysing the substantive changes introduced by the AFIP in the field of foreigners law in respect of issues of ‘entry’, ‘residence’, ‘employment’ and ‘expulsion’ of foreigners. The paper further considers the basic ‘refugee law’ matters covered by the AFIP such as ‘concept of refugee’, ‘refugee status’, ‘complementary protection’, ‘temporary protection’, ‘rights and freedoms of refugees and asylum seekers’.

In addition to analyzing the meaning and importance of the reforms of the AFIP in the field of foreigners and refugee law, the study also discusses the underlying factors behind the inclusion of various regulations in the AFIP. The paper confirms that the AFIP has fulfilled to a substantive extent the need for thematic and categorical regulation in Turkish foreigners and refugee law. The study also acknowledges that the Act has updated the legislation within its scope, filled the legal gaps to a great extent, regulated the matters normally covered by ministerial circulars and provided for the first time a legal framework in the nature of an act of parliament in refugee law. The paper further highlights that the general principles of international law, case law of the ECHR, EU law and practices of the EU member states as well as national priorities and domestic practical needs have been effective in the formation of the AFIP.

Foreigner, Foreigners Law, Entry, Residence, Employment, Expulsion, Refugee, Refugee Law, International Protection, Complementary Protection, Temporary Protection.

GİRİŞ

04.04.2013 tarihli ve 6458 sayılı “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu”nun (YUKK),¹ teşkilatlanmaya ilişkin hükümleri yayımla birlikte 11 Nisan 2013 tarihinde; yabancılar ve uluslararası korumaya ilişkin hükümleri ise 11 Nisan 2014 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. YUKK Türk yabancılar ve mülteci hukukunda önemli yeniliklere imza atmış bulunmaktadır. Mevcut çalışma, YUKK’un yabancılar ve mülteci hukuku açısından getirmiş olduğu başlıca yenilikleri ana hatlarıyla ve sistematik olarak okuyucuların dikkatine sunmayı hedeflemektedir.²

YUKK bir taraftan, ‘geri gönderme yasağı’, ‘taşıyıcı yükümlülükleri’ ve ‘idare mahkemelerinin yetkisi’ gibi, hem yabancılar hukukunu hem mülteci hukukunu ilgilendiren hükümlere yer vermektedir. YUKK diğer taraftan, yabancılar hukukunun ‘ülkeye giriş’, ‘ikamet’, ‘çalışma’ ile ‘sınır dışı etme’ konularında önemli yenilikler getirmiş bulunmaktadır. YUKK ayrıca, mukayeseli hukuktaki gelişmelere paralel olarak ‘mülteci hukuku’ konularını ‘uluslararası koruma’ başlığı altında ayrıca düzenlemiş bulunmaktadır. Bu kapsamda, ‘mülteci kavramı’, ‘mülteci statüsü’, ‘tamamlayıcı koruma’, ‘geçici koruma’, ‘iltica ve sığınma usulü’ ile ‘mültecilein ve sığınmacıların hakları ve özgürlükleri’ konuları kapsamlı olarak ele alınmaktadır.

Çalışmanın sonuç kısmında, ilk olarak Kanunun Türk yabancılar ve mülteci hukuku açısından getirmiş olduğu yeniliklerin genel olarak anlamı ve önemi ile bu yeniliklere neden ihtiyaç duyulduğu analize tabi tutulmaktadır. İkinci olarak ise, çeşitli düzenlemelere Kanunda yer verilmesinde belirleyici olan faktörlerin neler olduğu tartışma konusu yapılmaktadır.