Engelli İşçi Çalıştırma Zorunluluğu Çerçevesinde Hizmet Alımı İhalelerinde Tekliflerin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi Sorunu

The Dispute of the Preparation and Evaluation of Tenders in Public Service Procurement Within the Frame Work of the Requirement to Employ Disabled Persons

Celal ŞAHBUDAK

4857 sayılı İş Kanunu’ndan kaynaklanan engelli işçi çalıştırılması zorunluluğu ile işverenlere sosyal koruma amaçlı bazı yükümlülükler getirilmekte ve bu suretle istihdam ilişkilerine müdahale edilmektedir. Anılan zorunluluk yalnızca özel sektör işyerleri için değil aynı zamanda kamu işyerleri için de geçerlidir ve bu yönüyle oldukça kapsamlı bir çalışma alanını etkilemektedir. Çalışma hayatına bu yönde bir müdahalenin toplumsal hayat açısından olumlu yönlerinin istihdam ilişkilerinde karşılaşılan ve bu düzenlemeden kaynaklanan bazı sorunlar ile kıyaslanmayacak kadar fazla olduğunu ifade etmek, düzenlemenin önemine kuşku duyulmayacak bir vurgu yapmak açısından önem taşımaktadır. Bununla birlikte, engelli işçi çalıştırılması zorunluluğunun çalışma hayatında gerek işverenler gerekse çalışanlar açısından bazı uyuşmazlıklara kaynaklık ettiği de görülmektedir.

Bu çalışmada, anılan zorunluluğun etki alanının büyüklüğü göz önünde bulundurularak, tüm çalışma hayatının değil yalnızca kamu ihaleleri sonucunda istihdam edilen personel ile kurulan iş ilişkisinin bir bölümün oluşturan ve henüz düzenlemeden faydalanacak olan çalışanlar belli değil iken karşılaşılan sorunlara değinilerek, tekliflerin hazırlanması ve değerlendirilmesi aşamalarında engelli işçi çalıştırılma zorunluluğu sebebi ile karşılaşılabilecek hukuki ihtilafların irdelenmesi ve bu ihtilafları nihai olarak ortadan kaldıracak bir çözüm önerisinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

Engelli İşçi, Eşit Muamele, Belirlilik, Rekabet, İdari Şartname.

The requirement to employ disabled persons is come from Labor Code no. 4857. This requirement interferes the employment relationship and imposes employers some obligations with the aim of social protection. The requirement to employ disabled persons is not only for private sector establishments, but also public sector establishments. So it has comprehensive effects on workspace. If we compare the effects of this legislation, it can be said that it has more positive effects on social life than negative effects of labor disputes.

This study aims to analyze the disputes on labor relationships which are established by the contracts as a result of tenders processes carried out by public entities and suggest resolutions in the preparation and evaluation of offers to disputes on the requirement to employ disabled persons.

Handicapped Worker, Equal Treatment, Certainty, Competition, Administrative Specifications.

GİRİŞ

İşverenlerin engelli işçi çalıştırma zorunluluğu, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 15.05.2008 tarihli ve 5763 sayılı Kanun ile değişik 30’uncu maddesinden kaynaklanan ve çalışma hayatına yönelik engelliler lehine pozitif ayrımcılık yaratan bir zorunlu çalışma ilişkisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Anılan zorunlu iş ilişkisinin sağlayacağı toplumsal fayda göz önünde bulundurulduğunda, İş Kanunu’nda yer alan düzenlemenin her ne kadar bazı eksiklikler barındırsa da engelli vatandaşlarımızın yalnızca çalışma hayatına değil aynı zamanda toplumsal hayata da entegrasyonu açısından oldukça önemli olduğunu özellikle vurgulamak gerekir.

Ancak bu olumlu düzenlemenin yol açtığı sosyal fayda yanında bazı olumsuz yansımaların da ortaya çıktığı ve bu yansımaların çalışma hayatındaki gerek istihdam sözleşmelerinin kurulması ve gerekse sözleşmeye konu edimlerin ifası aşamalarında hukuki ihtilaflara sebep olabildiği görülmektedir. Söz konusu ihtilaflar kendini hizmet alımlarına yönelik kamu ihalelerinde de göstermekte ve ihale dokümanının hazırlanmasından hizmet işinin ifasına kadarki süreçte, engelli işçi çalıştırma zorunluluğunun sebep olduğu bazı uyuşmazlıklar ile karşı karşıya kalınmaktadır.

Bununla birlikte, hizmet alımlarına yönelik kamu ihalelerinde, engelli işçi çalıştırma zorunluluğuna ilişkin diğer alanlardan ayrıksı olarak başkaca uyuşmazlık alanlarının olduğu da görülmektedir. Hatta bu alanlarda zorunluluktan faydalanacak çalışanlar uyuşmazlığın tarafı bile olmamakta ve ihaleyi yapan idare ile ihaleye katılan istekliler karşı karşıya gelmektedir. Zira, kamu ihaleleri sonucunda işçi çalıştırılabilmesi için öncelikle idare tarafından ihale dokümanının, istekliler tarafından ise tekliflerin hazırlanması ve tekliflerin değerlendirilmesi sürecinin tamamlanarak ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi istekli ile kamu ihale sözleşmesinin imzalanması gerekmektedir. İşte bu aşamalarda da İş Kanunundan kaynaklanan engelli işçi çalıştırma zorunluluğunun çok sayıda uyuşmazlığa sebep olduğu ve konu ile ilgili olarak Kamu İhale Genel Tebliği’nin bazı düzenlemelerinde değişikliğe gidildiği görülmektedir.