Gecikme Zammı
Enver MERCAN
Gecikme zammı benzer kavramlarla karşılaştırılmak suretiyle ve uygulamayla ortaya çıkan sorunlar yargıtay kararları ışığında kısaca izah edilmiştir.
Gecikme Zammı, Faiz, Fer’i Alacak, Ceza Hukukunda Gecikme Zammı, Amme Alacağı, Temerrüt Faizi, Cezaî Şart.
1- Gecikme Zammı Kavramı
Gecikme, kelime olarak tehir, teehhür, rötar anlamına gelmektedir. Zam ise en bilinen anlamıyla fiyat artışı, ücret artışı, pahalılaştırma demektir. Gecikme zammı kavramı ilk bakışta vadesi geçen alacakta artışı çağrıştırmaktadır. Bu çağrışım ise sanki asıl alacağın miktarında bir artış meydana geldiği izlenimini vermektedir. Oysa hukukî kavram olarak gecikme zammı asıl alacak olmayıp, asıl alacağa bağlı feri bir alacaktır. Hukuk sistemimizde kullanılan çoğunluğu Arapça ve Farsça kökenli Osmanlıca kavramlar bulunmasına rağmen, gecikme zammı kavramını oluşturan kelimeler, herkesçe bilinen ve konuşma dilinde yer alan kelimelerden oluşmaktadır.
Gecikme zammı kavramı uygulamada hem kamu hukuku hem özel hukuk alanında sıkça karşılaşılan bir hukukî kavramdır. Ceza hukuku alanında, yasaca belirlenen kamu para cezaları nın, yasada öngörülen zamanda ödenmemesi hallerinde, belirli oranlarda uygulanan ilave parasal bir kavramdır. Özel hukuk alanında ise asıl alacak yanında fer’i bir para alacağı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Böylesine sıkça karşılaşılan gecikme zammı kavramının niteliği uygulamada tam olarak bilinmemektedir. Hatta gecikme zammı ile ilk defa karşılaşan hukukçular da, haklı olarak bu kavramın kaynağı ve asıl alacakla ilgisi konusunda tereddütler uyanmaktadır. Bunun sebebi gecikme zammı kavramını oluşturan kelimelerin, kendi bağımsız anlamlarından ayrı olarak farklı bir hukuk kavramı oluşturduğunu ilk bakışta hissettirmesi de etkili olmaktadır. Belki bunun nedenlerinden biri hukuk eğitiminde, gecikme ile ilgili fer’i alacakları ağırlıklı olarak faiz kavramı üzerinden anlatmanın tercih edilmesi de olabilir. Bu nedenle teorik hukuk anlatımında pek fazla karşılaşılmayan bu kavrama, uygulamalı hukuk alanında günlük yaşamda sıkça rastlanmaktadır.
