Kripto Varlıklar ve Ceza Hukuku Sorumluluğu

Cryptoassets and Criminal Liability

Zeynep Esra TARAKÇIOĞLU

İnsanlar tarafından kurulan para sistemleri zaman içinde yetersiz kalarak yerini farklı ödeme sistemlerine bırakmıştır. Kullanılan ödeme yöntemleri, özellikle teknolojinin gelişmesiyle birlikte büyük oranda değişmeye başlamıştır. Bu değişikliğin gerçekleşmesinde, itibari paranın elektronik ortamda kullanılmasına imkân tanıyan elektronik ödeme sistemleri önemli bir rol oynamıştır. En radikal değişim ise kripto varlıkların ortaya çıkmasıyla yaşanmıştır. Kripto varlıkların yaygınlaşmasıyla zamandan ve mekândan bağımsızlaşan, fiziki ve coğrafi sınırlamalardan kurtulan paralar kullanılmaya başlanmıştır. Esasında kripto varlıklar, mahremiyeti ve işlem şeffaflığını kripto şifreleme yöntemiyle koruyarak aracısız ve güvenli veri transferi yapılmasını sağlayan yazılımlardır. Ancak bu varlıklar, verilerin değişim ve yatırım amacıyla kullanılmasına olanak sağladığı için para ile özdeşleştirilmektedir. Bitcoin’in ortaya çıkmasıyla hayatımıza dahil olan kripto varlıklar, güvenlik, mahremiyet ve hız gibi birçok konuda kişilere büyük avantaj sağlamaktadır. Parasal bir değerin dünyanın bir ucundan diğer bir ucuna daha hızlı, daha güvenli ve daha ucuz şekilde transfer edilebilmesi, bu varlıkların önemli ölçüde yaygınlaşmasına neden olmuştur. Fakat bu teknolojinin sağladığı avantajlar, suç işlemek için yeni fırsatlar arayan suçluların da dikkatini çekmektedir. Üstelik kripto varlıkların ortak kabul gören hukuki bir kimliği bulunmadığından hem ulusal hem de uluslararası alanda yasal boşluklar ortaya çıkabilmektedir. Bu durum, suç işlemek isteyen kişilerin daha yoğun bir şekilde bu alana yönelmesine sebep olmaktadır. Suçlular, kripto varlıkların sağladığı anonimlikten faydalanarak hırsızlık, dolandırıcılık, uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti, silah ticareti, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması, vergi kaçakçılığı, terörizmin finansmanı gibi birçok suç tipini daha korkusuz ve kolay şekilde işlemektedir. Bu nedenle konunun cezai ve hukuki açıdan mercek altına alınması önem taşımaktadır. Özellikle mevcut ceza hukuku düzenlemelerinin, kripto varlıkların sanal, anonim ve kompleks yapısıyla mücadele etmek için yeterli olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda ilk olarak konuyla ilgili temel kavramlar hakkında bilgi verilmiş, sonrasında Bitcoin üzerinden kripto varlıkların sistemsel özellikleri somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci ve son bölümünde ise konunun ceza hukuku bakımından yansımaları ele alınarak, hırsızlık, yağma, dolandırıcılık ve suçtan elde edilen malvarlığı değerlerinin aklanması suçu özelinde Türk ceza hukuku bakımından ayrıntılı bir inceleme yapılmıştır.

Sanal Para Birimleri, Elektronik Para, Kripto Varlıklar, Bitcoin, Hırsızlık, Dolandırıcılık, Suçtan Elde Edilen Malvarlığı Değerlerinin Aklanması.

The monetary systems established by people became insufficient over time and left their place to different payment systems. The payment methods used have started to change significantly, especially with the development of technology. Electronic payment systems, which allow the use of fiat money in electronic form, played an essential role in realizing this change. The most radical change has been experienced with the emergence of crypto assets. With the spread of crypto assets, money that becomes independent of time and space, free from physical and geographical limitations, has begun to be used. In fact, crypto assets are software that provides unmediated and secure data transfer by protecting the privacy and transaction transparency with crypto encryption. However, these assets are identified with money because they allow data to be used for exchange and investment purposes. Crypto assets, which have become part of our lives with the emergence of Bitcoin, provide a great advantage to people in many areas such as security, privacy, and speed. The fact that a monetary value can be transferred from one part of the world to the other faster, safer, and cheaper has led to the widespread use of these assets. However, the advantages of this technology also attract the attention of criminals who are looking for new opportunities to commit crimes. Moreover, since crypto-assets do not have a common legal identity, legal gaps emerge nationally and internationally. This situation causes people who want to commit crimes to tend to this area more intensely. Criminals commit many crimes such as theft, fraud, drug trafficking, arms trade, money laundering, tax evasion, financing of terrorism more fearlessly and effortlessly by taking advantage of the anonymity provided by crypto assets. Therefore, it is crucial to examine the issue from a criminal and legal perspective. In particular, it is necessary to evaluate whether the current criminal law regulations are sufficient to combat the virtual, anonymous, and complex structure of crypto assets. In this context, the basic concepts related to the subject were provided, and then the systematic features of crypto assets via Bitcoin were tried to be concreted. In the second and last part of the study, the subject’s reflections in terms of criminal law were discussed, and a detailed examination was carried out in Turkish criminal law, especially for the crime of theft, looting, fraud, and money laundering.

Virtual Currencies, Electronic Money, Crypto Assets, Bitcoin, Theft, Fraud, Money Laundering

Extended Abstract

The monetary systems established by people became insufficient over time and left their place to different payment systems. The payment methods used have started to change significantly, especially with the development of technology. Electronic payment systems, which allow the use of fiat money in electronic form, played an essential role in realizing this change. The most radical change has been experienced with the emergence of crypto assets. With the spread of crypto assets, money that becomes independent of time and space, free from physical and geographical limitations, has begun to be used. In fact, crypto assets are software that provides unmediated and secure data transfer by protecting the privacy and transaction transparency with crypto encryption. In other words, crypto-assets transform money from tangible physical objects such as paper or coins into the software. However, these assets are identified with money because they allow data to be used for exchange and investment purposes. Therefore, even if the phrase currency is used, it should be stated that they are different from fiat money and do not have the same legal character.
Today, there are thousands of crypto-asset types produced from different software. Since the software that forms the basis of crypto assets differs, the systemic features and the level of anonymity may vary. Bitcoin is an important example of understanding the systemic features, as it constitutes the origin of many crypto assets. The most well-known example of its kind, Bitcoin, is a digital finance protocol that ensures reliable transfer of monetary value by protecting user privacy with cryptographic encryption and making transaction records transparent with Blockchain structure. The smooth operation of this protocol depends on the existence of some systemic features and actors. In this context first feature to dwell on is cryptographic encryption techniques. In the issuance and circulation of Bitcoin, encryption (cryptographic) techniques are used, which converts transactions into an unreadable format so that only certain people can decrypt them. These encryption techniques play a vital role in ensuring transaction security. Nevertheless, the use of these techniques is not capable of preventing all risks. In order to prevent problems such as double payment, fake Bitcoin production, there is a need for a private recording system that will enable the tracking of transactions. At this point, the Blockchain system comes to the fore, allowing users to remain anonymous while enabling the tracking of the transactions. However, since there is no centralized structure in the Bitcoin system, people are needed to follow and verify the transactions. For this reason, actors known as miners are included in the system that ensures the verification of transactions. All these mentioned elements are essential in terms of ensuring the continuity and security of the Bitcoin system.
Crypto assets, which have become part of our lives with the emergence of Bitcoin, provide a great advantage to people in many areas such as security, privacy, and speed. The fact that a monetary value can be transferred from one part of the world to the other faster, safer, and cheaper has led to the widespread use of these assets. However, the advantages of this technology also attract the attention of criminals who are looking for new opportunities to commit crimes. Moreover, since crypto-assets do not have a common legal identity, legal gaps emerge nationally and internationally. This situation causes people who want to commit crimes to tend to this area more intensely. Criminals commit many crimes such as theft, fraud, drug trafficking, arms trade, money laundering, tax evasion, financing of terrorism more fearlessly and effortlessly by taking advantage of the anonymity provided by crypto assets. In addition, since it can be easily converted into real money, crypto-assets can also be used as financing for committing certain crimes or obtaining the necessary criminal tools. Therefore, it is crucial to examine the issue from a criminal and legal perspective. In particular, it is necessary to evaluate whether the current criminal law regulations are sufficient to combat the virtual, anonymous, and complex structure of crypto assets. In this context, the basic concepts related to the subject were provided, and then the systematic features of crypto assets via Bitcoin were tried to be concreted. In the second and last part of the study, the subject’s reflections in terms of criminal law were discussed, and a detailed examination was carried out in Turkish criminal law, especially for the crime of theft, looting, fraud, and money laundering.

GİRİŞ

Günlük hayatın her alanında yaygın olarak kullanılan madeni ve kâğıt formundaki paralar, evrensel olarak kabul edilen değişim araçlarıdır. Ancak paranın madeni para ve kâğıt para formuna sahip olması uzun bir tarihsel süreç sonrasında gerçekleşmiştir. Önceleri kendinden bir değere sahip olan pirinç, sığır ve deniz kabuğu gibi mallar bir çeşit para formu olarak kullanılırken, daha sonraları emtiaya dayalı paralar ortaya çıkmış ve daha büyük miktarlarda paranın el değiştirmesi kolaylaşmıştır.¹ Günümüzde gelinen nokta itibariyle, merkezi bir otorite tarafından kontrol edilen ve hukuk ürünü olan itibari paralar kullanılmaktadır. Bu bakımdan, paranın gelişimi ile insanlığın, sosyal, ekonomik ve teknolojik gelişimi arasında bir bağlantı kurulması mümkündür. Başka bir ifadeyle para, meydana gelen değişimlere kendini uyarlama potansiyeline sahip bir değer olarak tarihsel süreç içerisinde önemli ölçüde değişikliğe uğramıştır.

Paranın geçirdiği süreçler göz önüne alındığında, özellikle teknolojik gelişmelerin bu süreç içinde ayrı bir yere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Teknolojide meydana gelen gelişmelerle birlikte elektronik ödeme yöntemleri yaygınlık kazanmış ve para transferleri elektronik ortamda gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Bunun sonucunda fiziksel bir varlığa sahip olan dolayısıyla eller hissedilebilir ve gözle görülebilir olan paranın bir veri olarak elektronik ortamda tedavül etmesi mümkün hale gelmiştir. Teknolojide yaşanan süratli gelişmeler karşısında uyum sağlama yetisine sahip olan para, niteliksel değişikliğe uğrayarak soyutlaşmaya, zamandan ve mekândan bağımsızlaşmaya başlamıştır. Ancak kripto varlıkların ortaya çıkması, para kavramına olan bakış açısını kökten değiştirerek yeni bir dönemin kapısını aralamıştır. Henüz hukuki olarak aydınlatılmayan bu yeni dönem kripto varlıkların suç işlemek için cazibe merkezi haline gelmesine neden olmuştur. Dolayısıyla kripto varlıkların irdelenmesi ve hukuki olarak aydınlatılması, bir savunma mekanizması oluşturulması bakımından önem taşımaktadır.

“Kripto Varlıklar ve Ceza Hukuku Sorumluluğu” başlıklı bu çalışma ile kripto varlıkların hangi suçlara konu edilebileceği ve bu suçların Türk hukukundaki hangi düzenlemeler kapsamında ele alınabileceği sorularına cevap verilmesi amaçlanmaktadır. Temel olarak Türk mevzuatı göz önüne alınarak değerlendirme yapılacak ise de uluslararası hukuk ve yabancı hukuk düzenlemelerinden ve uygulamalarından da örnekler verilecektir. Bu kapsamda ilk olarak konuyla ilgili temel kavramlar hakkında bilgi verilecek, sonrasında kripto varlıkların sistemsel özellikleri açıklanmaya çalışılacaktır. Ancak sayısı binleri aşan kripto varlıkların kullandığı sistemler ve taşıdığı özellikler farklılık gösterdiği için konunun sınırlandırılması gerekmektedir. Söz konusu çalışmada, en yaygın kullanılan ve en büyük ticaret hacmine sahip olan Bitcoin üzerinden bir somutlaştırma yapılacak, konuyla ilişkili olduğu ölçüde diğer kripto varlıklara da değinilecektir. Çalışmanın ikinci ve son bölümünde ise konunun ceza hukuku bakımından yansımaları ele alınarak; hırsızlık, yağma, dolandırıcılık ve suçtan elde edilen malvarlığı değerlerinin aklanması suçu özelinde Türk ceza hukuku bakımından ayrıntılı bir inceleme yapılacaktır.