Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Sigortacının Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Başlangıç Anına İlişkin Bir Değerlendirme

An Assessment on the Initiation of the Insurer’s Liability to Bear the Risk

Erkan EREN, Bilal ÖZEL

Kanun koyucu sigortacının rizikoyu taşıma yükümlülüğünü ilke olarak sigorta ettirenin primi veya ilk taksitini ödeme borcu ile ilişkilendirmiş ve kural olarak bu ödemenin gerçekleşmesi ile sigortacının sorumluluğunun başlayacağını düzenlemiştir (TTK m.1421). Sigortacının sorumluluğunun başlangıcının sözleşmenin kurulmasına değil, primin ödenmesine bağlanmış olmasının temel sebebi sigortacılık faaliyetinde toplanan primlerden oluşturulan fonlar ile sigortalının zararının karşılanmasının temin edilmesi çabasıdır. Ancak uygulamada çeşitli olasılıklar dâhilinde sigorta ettirenin prim borcu ile sigorta himayesi arasındaki ilişkinin çözümlenmesini gerektiren somut olaylar vuku bulmaktadır. Bu halde, sigortacının sözleşme ile kararlaştırılmış rizikoyu taşıma yükümlülüğünün ne zaman başladığının tespiti önem de arz etmektedir. Öte yandan, tarafların sigorta himayesinin başlangıcı konusunda sözleşme özgürlüğünün sınırının tespiti de bu minvalde değerlendirilmeye muhtaçtır. Bu kapsamda çalışmanın ilk bölümünde sigortacının riziko taşıma yükümlülüğü teorik olarak ele alınmış, ikinci bölümde ise sigortacının sorumluluğu, prim ödemesi ile sigorta himayesinin başlangıcı arasındaki ilişki gözetilerek ve güncel bazı Yargıtay kararları ekseninde bir değerlendirme yapılmıştır.

Sigorta Sözleşmesi, Sigorta Himayesi, Prim Borcu, Sigortacının Sorumluluğu.

The liability risk of the insurer under the contract of insurance has been attached upon payment of the premium or the first installment as a principle by the legislator and it has been regulated as a rule under the article 1421 of the Turkish Commercial Code that the insurer’s liability would begin with the realization of insurant’s payment. The main reason of the beginning of the liability of the insurer is not related to signing of the contract but to the payment of the premium is the efforts to cover the insurants’ loss with the funds created from the insurance premiums collected in the insurance activity. However, in practice, concrete events occur that require the resolution of the relationship between the insurant’s premium debt and insurance protection, within various possibilities. So, it is important to determine the initiation of the insurer’s obligation to bear the contractually agreed risk begins. On the other hand, the determination of the limits of the freedom of contract regarding the initiation of insurance protection for the parties also needs to be evaluated. In this context, the first part of the study discusses the insurant’s liability to bear risk within the theoretically extreme and the second part examines the liability of the insurer by considering the relationship between premium payment and the beginning of insurance protection on the basis of some recent Supreme Court decisions.

Insurance Contract, Insurance Protection, Premium Debt, Insurer’s Liability.

Giriş

İki tarafa borç yükleyen sözleşme niteliğinde olan sigorta sözleşmesi ile sigortacı, sigorta ettirene karşı sigorta tazminatı (veya sigorta bedeli) ödeme borcu altına girmektedir. Aslında bu borç, sigortayla üstlenilen riziko gerçekleşene kadar rizikoyu taşıma yükümlülüğü şeklinde tezahür eder. Sigortacının rizikoyu taşıma yükümlülüğü 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (Kanun) 1421-1422. maddelerinde düzenlenmiştir ve bu yükümlülüğün doğumu için aksine sözleşme yoksa, primin veya ilk taksitinin ödenmesi şarttır (TTK m.1421/1). Sigorta ettirenin prim ödeme borcunun muacceliyeti, kural olarak, sözleşmenin kurulması ve poliçenin sigorta ettirene teslimi şartına bağlanmıştır (TTK m.1431/1). Poliçenin düzenlenmesi ise Kanunun 1424-1425. maddelerinde, sözleşmenin kurulmasından sonra sigortacı açısından bir yükümlülük olarak öngörülmüştür. Tüm bu yükümlülüklerin ve borçların doğumu için ise taraflar arasında Kanunun 1401. maddesi kapsamında geçerli bir sigorta sözleşmesinin kurulmuş olması gereklidir.

Tersten bir silsile şeklinde verilmeye çalışılan bu planda sigortacının riziko yükümlülüğünün başlangıcı ile sigorta ettirenin prim ödeme borcu arasında sıkı bir bağ olduğu görülmektedir. Türk sigorta hukuku doktrininde özellikle sigorta ettirenin prim ödeme borcu ve bu borçta temerrüt konusu hayli ele alınan bir konu olmuştur. Bizim için bu konunun riziko taşıma yükümlülüğü perspektifinden tekrar inceleme konusu yapılmasında Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ile Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin birbiriyle çelişkili çok yakın tarihli içtihatlarda bulunmuş olmalarıdır. Bu çerçevede, öncelikle sigortacının rizikoyu taşıma yükümlülüğünün genel hatları açıklanacak, daha sonra ise bahse konu Yargıtay kararlarını da içeren fakat farklı olasılıklarla da sigorta himayesinin başlangıcı konusu incelenecektir.

I. Sigortacının Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü

Riziko, Kanunda doğrudan tanımlanmamıştır. Bunun yerine sigorta sözleşmesinin tanımında türleri gösterilmek suretiyle dolaylı bir tanıma yer verildiği söylenebilir. Sigorta sözleşmesinin Kanunun 1401. maddesindeki tanımı;