Kıyı Tesislerinde Gemilere Verilen Hizmetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Esaslar

Principles of Charging the Services Provided to Ships at Coastal Facilities

Aslıhan SEVİNÇ KUYUCU

Kıyı tesisleri tarafından verilen hizmetler deniz ticaretinde önemli bir rol oynamaktadır. Ticari, teknolojik ve ekonomik gelişmeler kıyı tesislerinde verilen hizmetlerin çeşitlenmesine sebep olmakta ve kalitesinin arttırılmasını gerekli kılmaktadır. Ülkemizde bu ihtiyaçların devlet eliyle yeterince karşılanmaması sonucu kıyı tesislerinin özelleştirilmesi usulü benimsenmiştir. Gemilere hizmet veren kıyı tesisleri içinde ilk sırada limanların yer aldığı söylenebilir. Limanların özel teşebbüs tarafından işletilmesi birçok yöntem ile gerçekleşebilir. Bu yöntemler arasında imtiyaz usulü de yer almaktadır. İdare imtiyaz sözleşmesi ile işletilmesini özel teşebbüse bıraktığı limanlarda verilen hizmetler ve uygulanan ücretleri denetim altında tutmak istemektedir. Bu amaçla geçtiğimiz yıl içinde yürürlüğe konulan iki idari düzenleme bulunmaktadır. Bu düzenlemelerden ikincisi kısa bir süre sonra ilkini yürürlükten kaldırmıştır. Yürürlükte bulunan düzenlemenin özel teşebbüs tarafından işletilen limanlar üzerinde idarenin sahip olmak istediği denetim yetkisi bakımından getirdiği eksik ve muğlak hükümler özel limanların tabi olduğu imtiyaz usulü göz önünde bulundurularak incelenecektir.

Gemilere Verilen Hizmetler, Limanlar, Kıyı Tesisleri.

The services provided by coastal facilities have an important role in maritime trade. Commercial, technological, and economic developments induce the diversification of the services provided in coastal facilities and make it necessary to increase the quality of the services. As a result of these needs are not adequately met by the state, privatization procedure of coastal facilities has been adopted in our country. It can be said that ports take the first place among the coastal facilities that service to ships. There are many methods of privatization of ports. The concession method is also among in these methods. The administration intends to keep the services provided and the fees charged at the ports under control which has left to be operated by private enterprise under a concession agreement. In accordance with this purpose, two administrative regulations put into effect last year. The second of these regulations repealed the first one. By considering the concession procedure, incomplete and ambiguous provisions brought by the current regulation from the point of view of the administration’s intention to have control authority on ports operated by private enterprises will be examined.

Services Provided to Ships, Coastal Facilities, Ports.

Giriş

Deniz taşımacılığı birçok yan hizmetin verilmesini gerekli kılarak ticaretin gelişmesine katkı sağlayan bir faaliyettir. Gerek eşyanın gerekse yolcunun deniz yoluyla ve gemi ile taşınması seferin başlangıcı ve sona ermesi aşamalarında gemilerin kıyı tesislerinden belli hizmetleri almasını gerektirir. Özellikle deniz yoluyla eşya taşımalarında eşyanın gemiye yüklenmesi ve gemiden boşaltılması işleri kıyı tesislerinin verdikleri hizmetlere duyulan ihtiyacı her geçen gün arttırmakta ve çeşitlendirmektedir. Bu ihtiyaçların karşılanmasında rol oynayan kıyı tesisleri ise limanlardır. Tarafların menfaatini korumak ve Türk denizciliğinin ekonomisini güvence altına almak amacıyla kıyı tesislerinin gemiler için verdikleri hizmetlere ilişkin ücretlerin devlet tarafından denetlendiği görülmektedir. Söz konusu denetim taban ve tavan ücretlerin tarifelerle belirlenmesi ve tarifelere aykırı uygulamaların yaptırıma bağlanması ile gerçekleşmektedir.

16 Mayıs 2020 tarihinde yürürlüğe giren “Kıyı Tesislerinde Verilen Hizmet Kalemleri ile Bu Hizmet Kalemlerinin Taban ve Tavan Ücretlerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ¹ (Mülga Tebliğ)”, 11 Aralık 2020 tarihinde yürürlüğe giren “Kıyı Tesislerinde Gemilere Verilen Hizmetlere İlişkin Tebliğ² (Tebliğ)” ile yürürlükten kaldırılmıştır.³ İki düzenlemenin yürürlük tarihleri çok yakın olmakla birlikte içeriklerinde önemli farklılıkların olduğu dikkat çekmektedir.

Ülkemizde limanların büyük çoğunluğu devlet eliyle işletilmemektedir. Bir kısmı özel teşebbüs tarafından kurulmuştur ve işletilmektedir. Bazı limanlar ise devlet tarafından kurulmuştur ancak özelleştirme usulüyle özel teşebbüs eliyle işletilmektedir. Limanların verdikleri hizmetler ve bu hizmetlerin ücretlendirilmesi esasları belirlenirken özelleştirmenin tabi olduğu sözleşme hükümlerinin gözetilmesi önem taşır. Bu bakımdan sözü edilen tebliğler ile getirilen düzenlemelerin ve yapılan değişikliklerin özelleştirmenin tabi olduğu şartlar bakımından değerlendirilmesi gereklidir.