Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Asansörlerin Bakım ve Periyodik Kontrollerinin Yapılmaması veya Gereği Gibi Yapılmamasından Kaynaklı Kazalarda Cezai Sorumluluk

Criminal Liability in Accidents Caused by Nonperformance of Maintenance and Inspection of Elevators Periodically or Nonperformance as is Due

Doğan GEDİK

Asansörler, dikey yapılaşmanın vazgeçilmez unsurları haline gelen modern çağın en önemli taşıma araçlarından biridir. Hemen her gün milyonlarca insanın kullandığı asansörlerin yapılarındaki mekanik ve elektronik aksamları nedeniyle kaza riski taşımaları doğaldır. Nitekim çok riskli makinalar sınıfına giren asansörlerin kurulumlarının, bakımlarının ve denetimlerinin yasal ve teknik gereklerine uygun şekilde yapılmaması sebebiyle yaralanmalı ve ölümlü kazalar yaşanmaktadır. Bu kazaları önlemenin en önemli yolu da standartlara uygun montaj, bilinçli kullanım ve periyodik bakım ve kontrollerden geçmektedir.Bu çalışma, asansörün kullanım sürecinde meydana gelen, bakım ve periyodik kontrollerin yapılmaması veya gereği gibi yapılmamasından kaynaklı kazalarla sınırlı olmak üzere asansör kazalarında taksire dayalı cezai sorumluluğun nasıl belirleneceğini konu edinmektedir.

Asansör, Kaza, Taksir, Cezai Sorumluluk, Bina Sorumlusu, Asansör Monte Eden, Yetkili Servis.

Elevators, which have become indispensable elements of vertical structuring, are one of the most important transportation means in modern era. It is natural for elevators, used by millions of people every day, to carry accident risks because of their mechanical and electronic parts in their structures. As a result, accidents with injury and death occur because of nonperformance of installation, maintenance and inspections pursuant to the legal and technical requirements of the elevators which are classified as high-risk machines. The most important way of preventing these accidents can be ensured by installing elevators in conformance with the required standards, using them properly and, maintaining and inspecting them periodically.This study focuses on determination of criminal liability in elevator accidents caused by nonperformance of maintenance and inspection of elevators periodically or nonperformance as is due.

Elevator, Accident, Negligence, Criminal Liability, Building Manager, Certified Lift Installment Service.

Giriş

Sürekli gelişen ve yenilenen dünyamızda, teknolojinin de baş döndüren bir hızla gelişmesiyle birlikte yapılan binaların kat sayıları da artmış ve çok katlı binalar hayatımızda yerini almıştır. Çok katlı binaların gelişimiyle birlikte, binalarda insanların üst katlara ulaşımının kolaylaştırılması gereksinimi doğmuş, bu gereksinimden dolayı de çeşitli asansör sistemleri geliştirilmiştir.1 Böylece asansör, insan hayatını kolaylaştırmada giderek daha önemli hale gelmiş ve vazgeçilmez unsurlardan biri olmuştur.2

Toplumda asansörün en yaygın dikey ulaşım aracı olarak tercih edilmesi nedeniyle, asansör sektörü ülke sanayisi ve ekonomisi açısından önemli bir faaliyet alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde kentleşme ve buna bağlı olarak gelişim gösteren inşaat sektörü ile birlikte asansör sektöründeki büyümenin devam etmesi kaçınılmaz görünmektedir.3 Bununla birlikte hemen her gün milyonlarca insanın kullandığı asansörlerin yapılarındaki mekanik ve elektronik aksamları nedeniyle kaza riski taşımaları doğaldır. Nitekim çok riskli makineler sınıfına giren asansörlerin kurulumlarının, bakımlarının ve denetimlerinin yasal ve teknik gereklerine uygun şekilde yapılmaması sebebiyle yaralanmalı ve ölümlü kazalar yaşanmaktadır. Bu nedenle, can ve mal güvenliği riskini minimuma indirmek üzere; tasarım, üretim, montaj, bakım ve kontrollerinin teknik düzeyde ve mühendislik kuralları içerisinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.4

Bu çalışma konut ve işyerleri gibi binalarda kullanılan asansörlerin bakım ve periyodik kontrollerinin mevzuat ve standartlara uygun gerçekleştirilmemesi nedeniyle meydana gelen kazaları konu edinmektedir. En azından olası kast şeklinde kasttan dolayı da cezai sorumluluk mümkün olmakla birlikte, uygulamada asansör kazaları bakımından cezai sorumluluk yaygın olarak taksire dayalı sorumluluk kapsamında değerlendirilmektedir. Bu nedenle bu çalışmada, sınırlandırdığımız asansör kazalarında kimlerin cezai sorumluluğunun bulunduğunu, taksir teorisi bağlamında inceleyeceğiz.

I. Asansör Kavramı

Sözlük anlamı itibarıyla asansör, “insanları, yükleri bir yapının bir katından ötekine veya yüksek yerlere çıkarıp indiren, elektrikle işleyen araçtır”. 6.04.2019 tarihli ve 30737 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği” m. 4/b’de ise, “Asansör: Belirli seviyelere hizmet veren, esnek olmayan ve yatayla 15 dereceden fazla açı yapan kılavuzlar boyunca hareket eden bir taşıyıcısı olan kaldırma tertibatını veya sabit bir seyir yolu üzerinde esnek olmayan kılavuzlar üzerinde olmasa da hareket eden kaldırma tertibatını ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır.

Asansör, iki nokta arasındaki dikey ulaşım aracıdır. Asansörü diğer araçlardan (örneğin; otomobil, uçak, tren gibi) ayıran en temel fark, tesis edildiği binada sabit olmasıdır. Amacı canlıların ve/veya yüklerin bir yerden bir yere ulaştırılmasını sağlamak olan asansör, bu amaç doğrultusunda, insanların ve nesnelerin özgürce hareket etmelerine imkân tanımaktadır. İnsanlar bir arada yaşamayı seçtiği sürece asansörlere ihtiyaç olacağı bir gerçektir.5

Günümüz asansörleri teknolojinin gelişimi ile modern bir taşıma sistemi halini almıştır. Tasarımları, teknikleri ve modern çağa ayak uyduran sistemleri ile metropollerin vazgeçilmezlerinden biri olmuştur.6 Bugünün teknolojisi elektrik tahrikli motorlar ve hidrolik sistemlerin kullanımı ile hızı dakikada 160-170 metreyi bulan asansörlerin inşasını mümkün kılmaktadır. Teknolojinin gelişimi asansörlerin daha hızlı ve daha konforlu yolculuk yapmasına imkân sağlamakta, bu durum aynı zamanda güvenlik sorunlarında ki artışı da beraberinde getirmektedir.7 Bu nedenle ülkeler, insan hayatına konfor ve kolaylık sağlayan asansörlerin, tasarım aşamasından imalatına, imalatından bakım aşamasına, bakımından periyodik kontrol aşamasına kadar denetim altında tutulmasını sağlamak amacıyla mevzuat ve standartlar oluşturmuşlar. Asansörler, yasal mevzuat ve standartlara uyulması koşuluyla güvenli sistemler olup asansördeki gelişmelere bağlı olarak yasal mevzuat ve standartlar da yenilenmektedir.8

II. Kullanım Amaçlarına Göre Asansörler

Asansörler; çalışma şekline, kullanım amaçlarına, kumanda sistemine ve hızlarına göre sınıflandırılarak incelenmektedir.9 Biz çalışma konumuzla sınırlı olmak üzere kullanım amaçlarına göre asansörlere değinmeyi uygun görmekteyiz. Kullanım amaçlarına göre asansörler şu şekilde tasnif edilerek incelenmektedir:10