Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Anayasa Mahkemesi Tarafından Siyasi Partilerin Dağılma Durumunun Tespit Edilmesi

Detection of the Dissolution Status of Political Parties by the Constitutional Court

Fatih GÜLER

Siyasi partilerin tüzel kişiliğini sonlandıran hallerden bir tanesi dağılma durumunun tespit edilmesidir. Siyasi partilerin dağılma durumu ile ilgili Siyasi Partiler Kanunu’nda düzenleme yer almadığından Dernekler Kanunu ve Medeni Kanun hükümleri uygulanmaktadır. Çalışmada Anayasa Mahkemesinin içtihatları ışığında siyasi partilerin dağılma durumunun tespit edilmesi teorik ve pratik çerçevede ele alınmıştır. Siyasi Partiler Kanunu’nun siyasi partilerle ilgili birçok konuyu oldukça ayrıntılı bir şekilde düzenlenmesine rağmen, Kanun’da dağılma durumunun tespit edilmesine hangi hallerde karar verileceği ve hangi yargı merciinin bununla görevli olacağına ilişkin esas ve usuller bakımından eksiklik olduğuna işaret edilmiştir. Siyasi Partiler Kanunu reformunun gündemde olduğu bir süreçte bu konuya dikkat çekilmesinin faydalı olacağı düşüncesi çalışmanın hareket noktasını oluşturmuştur.

Siyasi Parti, Dağılma Durumu, Medeni Kanun, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı.

One of the conditions that terminates the legal personality of political parties is the detection of dissolution. Since there is no regulation in the Political Parties Law regarding the detection of dissolution of political parties, the provisions of the Associations Law and the Civil Law are applied. In the study, the detection of dissolution of political parties is discussed in the light of the of the Constitutional Court decisions and in a theoretical and practical framework. Although many issues related to political parties are regulated in a very detailed way in the Law on Political Parties, it has been pointed out that there is a deficiency in the Law in terms of the principles and procedures regarding the circumstances in which the determination of the dispersal situation will be decided and which judicial authority will be responsible for it. The starting point of the study was the idea that it would be beneficial to draw attention to this issue in a period when the reform of the Political Parties Law is on the agenda.

Political Party, Dissolution Status, Civil Law, Constitutional Court, General Prosecution Office of the Court of Cassation.

GİRİŞ

Siyasi partiler kurulurlar, faaliyetlerine devam ederler ve nihayetinde kişiliklerinin sona ermesi ile karşı karşıya gelirler. Siyasi partilerin kurulmaları ve faaliyetlerine devam etmeleri kendi iradi davranışları ile olmasına rağmen tüzel kişiliklerinin sona ermesi her zaman kendi iradeleriyle olmayabilir. Siyasi partilerin kendi iradeleri dışında tüzel kişiliğini sonlandıran hallerden bir tanesi dağılma durumlarının yargı organlarınca tespit edilmesidir.

Siyasi partilerin dağılma durumların tespit edilmesi karşılaştırmalı hukuk verileri ile uyumludur. Avrupa Konseyinin danışma organı olan Venedik Komisyonu, 84. Genel Kurulunda “Siyasi Parti Düzenlemelerine İlişkin Kılavuz İlkelerinde” siyasi partilere fiilleri ile orantılı alternatif yaptırımların adil bir yargılama neticesinde uygulanabileceğini kabul etmiştir.1

Siyasi partilerin belirli eylemsizlik halleri sonrası ortaya çıkan hukuki durumlarının yargı organları tarafından tespiti ile ilgili gerek doktrinde gerek mevzuatta kavramsal bir birliktelik söz konusu değildir. Bu kavram Medeni Kanun’da “kendiliğinden sona erme”, Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarında “kendiliğinden dağılma hali ve buna bağlı olarak hukuki varlığının sona ermesi”, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’da “dağılma durumu” olarak ifade edilmiştir. Bunun yanında Anayasa Mahkemesinin tarihsel olarak bu konuyla ilgili verdiği ilk karar olan 1983 tarihli Yüce Görev Partisi kararında da “dağılma durumu” ifadesi kullanılmıştır. Medeni Kanun’da yer alan kendiliğinden sona erme tüzel kişiler açısından öngörülen genel bir kavramdır. Anayasa Mahkemesinin kavramsallaştırması ise içtihadi niteliktedir. Siyasi partilerin belirli eylemsizlik halleri sonrası ortaya çıkan hukuki durumlarının tespiti ile ilgili özellikli tek düzenleme Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’da yer alması sebebiyle Kanun’un “dağılma durumu” kavramsallaştırmasının temel alınmasının daha doğru olacağı değerlendirilmiştir.