Eserin İzinsiz Umuma İletilmesi Suçu

The Crime of the Public Recitation Without Permission

Abdullah BORA

Fikri Mülkiyet hukukunda eser sahibinin hakları mali ve manevi haklar olarak ikiye ayrılmaktadır. Eserin umuma iletilmesi hakkı ise eser sahibinin mali haklarından bir tanesidir ve FSEK madde 25’te düzenlenmiştir. Bu hak esas olarak eser sahibinin eserin her türlü işaret, ses ve/veya görüntü ileten araçlarla yayınlanma yoluyla umuma iletilmesi hakkını ifade etmektedir. Eser sahibinin münhasıran sahip olduğu bu hak yine FSEK’te öngörülen hükümlerle korunmaktadır. Bu çalışmamızda eser sahibinin sahip olduğu bu hakkın cezai himayesini ve ihlal edilmesi halinde ortaya çıkan suç tipinin unsurlarını inceleyeceğiz. Çalışmamızda öncelikle hakkın kapsamını ve koruma alanını belirtip, eser sahibinin sahip olduğu diğer bir takım benzer haklardan farklarını da ortaya koymaya çalışacağız. Bunu takiben hakkın ihlal edilmesi halinde ortaya çıkacak suçun tipiklik bakımından incelemesini gerçekleştireceğiz.

Eser Sahibi, Mali Haklar, Umuma İletim Suçu, Fikri Mülkiyet, Ceza.

The owner has non-pecuniary and financial rights in the Intellectual Property Law. The right of public recitation which has been regulated in the article no.25 of the Law of Intellectual and Artistic Law is one of the financial rights of the holder. This article regulated the public recitation of an intellectual work via every kind of medium including devices which can transmit any kind of sign, voice and/or image. This right has been protected by articles which has also been stipulated in the same Law. In this paper we will examine the criminal protection of this right and the basic elements of the offence. The precise scope of the protection and the differences with the other crimes which provides similar protection to other rights has been covered. A detailed examination of the typical elements of the crime has been included and envisioned sanctions or other protective measures have been explained followingly.

Holder, Financial Rights, Crime of Public Recitation, Intellectual Property, Punishment.

Giriş

Fikri mülkiyet hukuku, klasik mülkiyet anlayışından farklı olarak hak sahiplerinin farklı türden malvarlığı değerlerini koruyan bir hukuk alanıdır. Bu malvarlığı değerleri fiziksel olmaktan çok kavramın kendisinde de ifade bulan daha çok fikri eserlerdir. Farklı yapıdaki bu hakların oluşabilecek ihlallere karşı korunması da özel olarak düzenleme gerektiren ve daha hassas olunması gereken bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Öte yandan teknolojinin ve bilgi aktarımının çok farklı boyutlara geldiği bugünlerde bu alanda öngörülmesi gereken koruma da özellikli boyutlar içermektedir. Nitekim bu türden ihlallere yönelik Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu özel hükümler barındırmaktadır.

Fikri Mülkiyet hukukunda eser sahibinin hakları mali ve manevi haklar olarak ikiye ayrılmaktadır. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda 2008 yılında yapılan değişiklik sonucu daha önce birbirlerinden ayrı maddelerde koruma öngörülen eser sahibinin mali ve manevi hakları için artık aynı madde altında koruma öngörülür hale gelmiştir. Eserin umuma iletilmesi hakkı ise eser sahibinin mali haklarından bir tanesidir ve FSEK madde 25’te düzenlenmiştir. Bu hak esas olarak eser sahibinin eserin her türlü işaret, ses ve/veya görüntü ileten araçlarla yayınlanma yoluyla umuma iletilmesi hakkını ifade etmektedir. Eser sahibinin münhasıran sahip olduğu bu hak yine FSEK’te öngörülen hükümlerle korunmaktadır.

Çalışmamızda eser sahibinin sahip olduğu bu hakkın cezai himayesini ve ihlal edilmesi halinde ortaya çıkan suç tipinin unsurlarını inceleyeceğiz. Çalışmamızda öncelikle hakkın kapsamını ve koruma alanını belirtip, eser sahibinin sahip olduğu diğer bir takım benzer haklardan farklarını da ortaya koymaya çalışacağız. Bunu takiben hakkın ihlal edilmesi halinde ortaya çıkacak suçun tipiklik bakımından incelemesini gerçekleştireceğiz.

I. Fikir ve Sanat Eserlerinde Eserin Umuma İletilmesi Hakkı ve Korunan Hukuki Değer

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na (FSEK) göre eserin tanımı, sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulü olarak yapılmıştır. Öğretide eser türlerinin sınırlı sayı ilkesine tabi olduğu ve suça konu olabilecek ürünlerin kanunda sayılan bu eser sınıflarından birine dâhil olması gerektiği belirtilmektedir.¹

Eser sahibi ise yine kanunda, eseri meydana getiren kişi olarak belirtilmiştir. Çalışmamızın ilerleyen bölümlerinde de değinileceği üzere burada umuma iletim hakkı korunan yalnızca eseri meydana getiren kişi değil eser üzerinde hak sahipliği olabilecek komşu veya bağlantılı hak sahiplerinin de eser üzerinde korumaya değer menfaatleri bulunmaktadır.

Eser sahibinin eser üzerinde birtakım mali ve manevi hakları bulunmaktadır.²

Yukarıda değindiğimiz gibi eser sahibinin eseri üzerinde bir takım hakları bulunmaktadır. Bu haklar mali ve manevi haklar olarak ikiye ayrılmaktadır.

Eser sahibinin manevi hakları kanunda şu şekilde sıralanmıştır: