Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Koronavirüs Salgını Sebebiyle Alınan İdari Kolluk Tedbirlerinin Hukuka Uygunluğu ve Farklı Ülkelerdeki Durum ile İlgili Bir Değerlendirme

A Comparative Study on the Legaltiy of the Adminitrative Police Measures Taken Because of the Coronavirus Pandemie

Sırrı DÜĞER

Koronavirüs salgını, pek çok ülkede hayatı derinden etkilemiştir. Salgını önlemek için devletler, temel hak ve hürriyetleri sınırlandıran tedbirler almıştır. Ülkemizde de salgına karşı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve İl İdaresi Kanunu’na dayanılarak temel hak ve hürriyetleri sınırlandıran tedbirler alınmıştır. Ancak bu tedbirlerin alınmasının hukukumuzda temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması rejimine uygunluğu tartışma konusu olmuştur. Ayrıca alınan tedbirleri öngören düzenlemelerin hukuki belirlilik ve güvenlik, erişilebilirlik, öngörülebilirlik gibi hukukun genel ilkelerine de uygun olması gerekir. Salgınla mücadele eden ülkelerin büyük çoğunluğu, salgına özgü kanuni düzenleme yapmıştır. Ülkemizde de temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması rejimi ve hukukun genel ilkeleri dikkate alınarak kamu sağlığı ile ilgili alınabilecek tedbirleri ve bu tedbirlerin istisnalarını açıkça düzenleyen yeni bir kanun yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır.

Koronavirüs, Kamu Sağlığı, İdari Kolluk, Hukuki Belirlilik, Salgın Kanunu.

The coronavirus epidemic has deeply affected daily life in many countries. In order to prevent the epidemic, states had to take measures limiting fundamental rights and freedoms. In our country, measures against the epidemic have been taken, limiting fundamental rights and freedoms, based on of the Public Health Law and the Provincial Administration Law. The compatibility of adopting these measures with the regime of limitation of fundamental rights and freedoms in our law has been a matter of debate. In addition, the legislation anticipating these measures must comply with the general principles of law such as legal certainty and security, accessibility, predictability. Most countries fighting against the epidemic have made epidemic-specific laws. In our country, there is a need to enact a law that explicitly regulates the measures that can be taken regarding public health and the exceptions of these measures, taking into account the regime of restricting fundamental rights and freedoms and the general principles of law.

Coronavirus, Public Health, Administrative Police, Legal Certainty, Epidemic Law.

Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19)1 salgını dünyanın pek çok yerinde çok sayıda insanın vefatına neden olmuştur. Yeni Koronavirüs olarak ifade edilen virüs, çok hızlı yayılmakta ve bağışıklık sistemi zayıf olan özellikle ileri yaştaki insanları daha ağır etkilemektedir.2 Salgını önleyebilmek için devletler; sokağa çıkma yasağı, işletmelerin faaliyetlerinin durdurulması, eğitim-öğretimin uzaktan yapılması, seyahatin sınırlandırılması gibi tedbirler almıştır. Bu tedbirlerin alındığı hukuki ortam, ülkeden ülkeye değişmektedir. Bu tedbirler, bazı ülkelerde salgın sebebiyle olağanüstü hâl (OHAL) ilan edilerek alınırken bazı ülkelerde ise olağan dönem düzenlemeleri ile alınmıştır. Bu çalışmada salgını önlemek için alınan tedbirlerin hukuki dayanağı ve niteliği ile hukuka uygunluğu incelenmiştir. Salgının önlenmesi için alınan idari kolluk tedbirlerinin getirdiği sınırlamaların hukuka uygun olup olmadığı, hukukumuzda temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırma rejimi dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Son bölümde Yeni Koronavirüs salgınının önlenmesi için bazı ülkelerde alınan tedbirler, bu tedbirlerin hukuki dayanakları ve hukuka uygun olup olmadıklarına dair değerlendirmeler ülkemizdeki hukuki durum ile ilgili karşılaştırma yapılabilmesi için aktarılmıştır. Sonuç kısmında salgınla mücadele için alınan tedbirlerin hukuka uygun olması için yapılması gerekenlerle ilgili öneriler dile getirilmiştir.

Bu bölümde alınan tedbirlere dair kavramsal çerçevenin ortaya konulabilmesi için sağlık hakkı, kamu sağlığı, salgın hastalık ve kolluk kavramları açıklanacaktır. Bu kavramların açıklanması amacıyla sınırlı olmak üzere bu kavramlarla ilgili uluslararası ve ulusal mevzuat hükümlerine de yer verilmiştir.

Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi’nin 12. maddesi sağlık hakkı ile ilgilidir. Bu maddede sağlık hakkı, herkesin, ulaşılabilecek en yüksek fiziksel ve zihinsel sağlık standardına sahip olma hakkı olarak tanımlanmıştır. Sözleşme’nin 12. maddesinin ikinci paragrafında taraf devletlerin bu hakkın tam olarak kullanılmasını sağlamak için alacakları tedbirlerin hangi amaçlara yönelik olacağı açıklanmıştır.3