Yargıtay Kararları Işığında Akaryakıt Bayilik Sözleşmelerinde Düzenlenen Asgari Alım Taahhüdüne Bağlanan Ceza Koşulu
The Penalty Clause Associated with Minimum Purchase Commitment Regulated in Fuel Dealership Agreements in the Light of the Court of Cassation Decisions
Hande DENİZ
Uygulamada akaryakıt ve LPG dağıtım şirketleri bayi ile akdettikleri sözleşmelerde bayiye yıllık asgari beyaz mal (benzin, motorin, gaz) alma taahhüdünü içeren hükümlere yer vermektedir. Bayi, bu hükümler çerçevesinde taahhüt edilen miktarın altında kalındığında her eksik ton başına belirlenen bir miktar parayı ceza koşulu olarak ödemeyi kabul etmektedir. Asgari alım taahhüdü, uzun zamandır akaryakıt piyasasında var olan bir uygulama olmasına karşın taraflar arasında bu hususta ortaya çok fazla uyuşmazlık çıkmamıştır. Dağıtım şirketleri, bayilik sözleşmesi ile bağlantılı kredi sözleşmeleri, ekipman sözleşmeleri, uzun süreli kira sözleşmeleri ya da uzun süreli intifa hakkı tanınması gibi şahsi ya da ayni hakları kullanarak sözleşme süresini uzatmak suretiyle bayiye yapmış oldukları yatırımların geri dönüşünü ve sözleşmeden bekledikleri asıl faydayı sağlıyordu. Rekabet Kurulunun ilgili kararları sonrasında, akaryakıt bayilik sözleşmesinin süresinin uzatılmasının önüne geçilmiş olduğundan, asgari alım taahhütleri daha sıkı bir şekilde uygulanmaya başlanmış ve bu konudaki uyuşmazlıklar artmıştır. Çalışma konumuzu, uygulamada sıklıkla uyuşmazlık konusu olan akaryakıt bayilik sözleşmelerinde düzenlenen alım taahhütlerinin ve sözleşmelerde buna bağlanan ceza koşulunun Yargıtay kararları çerçevesinde incelenmesi oluşturmaktadır.
Akaryakıt, Ceza Koşulu, Cezai Şart, Alım Taahhüdü, Tonaj Taahhüdü, Bağlayıcı Klozlar.
In practise, fuel and LPG marketing companies sign a contract with dealer which contains commit to purchase minimum fuel diesel oil or gas in a year. In accordance with these provisions, dealers agree to pay a specified amount of money per missing ton as penalty clause when it falls below the committed amount. Although the minimum purchase commitment has been a practice in the fuel market for a long time, there was not much disagreement between the parties on this issue. Distribution companies, the dealership agreement in connection with credit contracts, equipment contracts, long-term rental contracts or long-term usufruct rights, such as personal or property rights by extending the duration of the contract by using the returns on the investments they have made to the dealer would provide and the expected benefits from the contract. After the relevant decisions of the Competition Board, as the extension of the fuel dealership contract was prevented, minimum purchase commitments began to be applied more strictly and disputes on this issue increased. Our subject of study is the examination of purchase commitments made in fuel dealership contracts, which are often disputed in practice, and the penalty clause associated with it in contracts.
Fuel Liquid, Penalty Clause, Purchase Commitment, Tonnage Commitment, Binding Clauses.
Uygulamada akaryakıt ve LPG dağıtım şirketleri ile bayiler arasında akdedilen sözleşmelerde bayilere yıllık asgari beyaz mal (benzin, motorin, gaz) alma taahhüdünü içeren hükümlere yer verilmektedir. Bu hükümlerle bayi, sözleşmede taahhüt edilen miktarın altında alım yaptığında her eksik ton başına belirlenen bir miktar parayı ceza koşulu olarak ödeme yükümlülüğü altına girmektedir.
Akaryakıt dağıtım şirketleri, bayilik sözleşmelerinde bu gibi düzenlemelere hem kendi yıllık planlarını ve kanunun kendilerine yüklemiş olduğu asgari dağıtım miktarlarını tutturmak hem bayileri mal satmaya teşvik etmek ve asgari alım taahhüdünü yerine getirmeyen bayi üzerinde baskı oluşturmak amacıyla yer vermektedir.
Çalışma konumuzu, uygulamada uyuşmazlık konusu olan akaryakıt sözleşmelerinde sıklıkla uygulanan asgari alım taahhütlerine (tonaj taahhütlerine) bağlanan ceza koşulunun Yargıtay kararları çerçevesinde incelenmesi oluşturmaktadır.
