Tüketici Hukukunda Sözleşme Yapma Zorunluluğu

Obligation to Make Contracts in Consumer Law

Hüseyin BULUT

Sözleşme özgürlüğü 6098 sayılı TBK madde 26’da tanımlanmıştır. Buna göre “Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler.” İrade muhtariyetinin bir yansıması olan sözleşme özgürlüğü, kişilerin özel borç ilişkilerini genel hukuk kaideleri çerçevesinde meydana getirecekleri hukuki ilişkileri çeşitli açılardan serbestçe düzenleyebilme yetkisidir. Her ne kadar sözleşme özgürlüğü kural olsa da kamu hukuku ve özel hukuktan kaynaklanan birtakım istisnalar mevcuttur. Bazı hallerde kanun koyucu taraflara sözleşme yapmak konusunda zorunluluk getirmiştir. Buna da “sözleşme yapma zorunluluğu” denilmektedir. Bu çalışmada sözleşme yapma zorunluluğu bağlamında 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m. 6 incelenmiştir. İlaveten tüketicinin 6’ncı maddenin sağladığı korumaya erişebilmesini sağlayacak birtakım öneriler de sunulmuştur.

Sözleşme Özgürlüğü, Sözleşme Yapma Zorunluluğu, İrade Muhtariyeti, Satıştan ve Hizmet Sağlamadan Kaçınma Yasağı, Bağlantılı Sözleşme ve ek Yükümlülük Getirme Yasağı.

Freedom of the contract is defined in Article 26 of TBK No. 6098. Accordingly, “The parties can freely determine the contents of a contract within the limits stipulated in the law.” Freedom of the contract, which is a reflection of freedom of will, is the authority to freely regulate the legal relations that individuals will establish within the framework of the general law principles in various aspects. Although the freedom of contract is the rule, there are some exceptions arising from public and private law. In some cases, the lawmaker parties have brought an obligation to make a contract. This is called “obligation to make a contract”. In this study, the obligation to make a contract within the framework of Article 6 of the Law No. 6502 on the Protection of Consumers was examined. In addition, some suggestions have been presented to ensure that the consumer can access the protection provided by article 6.

Freedom of Contract, Obligation to Make a Contract, Freedom of Will, Prohibition of Avoidance of Sales and Service, Prohibition of Bringing Linked Contracts and Additional Obligations.

I. İrade Muhtariyeti ve Sözleşme Özgürlüğü

Sözleşme özgürlüğü 6098 sayılı TBK m. 26’da tanımlanmıştır. Buna göre “Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler.” Kişilerin özel borç ilişkilerini genel hukuk kaideleri çerçevesinde yapacakları sözleşmelerle serbestçe düzenleyebilme yetkisine sözleşme özgürlüğü denir.¹

Borçlar Hukukuna hâkim olan ilkelerden biri irade muhtariyeti ilkesidir. Sözleşme özgürlüğü ilkesi ise kaynağını irade muhtariyeti ilkesinde bulmaktadır.²

Sözleşme özgürlüğü kişinin sadece dilediği sözleşmeyi yapabileceği anlamına gelmemekte, bununla beraber farklı anlamları da bünyesinde barındırmaktadır. Sözleşme yapma zorunluluğu çerçevesinde kişi sözleşme yapmaya zorlanamayacağı gibi sözleşme yapmaktan alıkonulamaz.³ Buna paralel olarak kişiler sözleşme yapmaya yetkili olduğu gibi sözleşmeyi değiştirme ve dahi ortadan kaldırma yetkisine de sahiptirler. Aksine bir hüküm bulunmadıkça taraflar sözleşmeyi istedikleri şekilde yapabilirler.⁴