Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının Etkileri ve Sonuçları
Effects and Consequences of the Revocation Decisions of the Constitutional Court
Çelik Ahmet ÇELİK
1) Anayasa Mahkemesi iptal kararları yasama, yürütme, yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar. (Any. m.153/6) Bağlayıcılık, , iptal edilen yasanın aynının veya benzerinin yeniden yürürlüğe konulamaması; , iptal edilen yasaya göre işlem yapılamaması; , iptal edilen yasanın artık uygulanmaması, iptalden sonra ortaya çıkan durumlara göre davaların çözümlenmesidir. 2) Anayasa Mahkemesi iptal kararları, , henüz kesin çözüme bağlanmamış tüm uyuşmazlıklarda dikkate alınmak zorunda olup, Anayasaya aykırılığı saptanmış yasa hükmüne göre uyuşmazlıkların çözümlenmesi, Anayasanın üstünlüğü ve Hukuk Devleti ilkesine aykırıdır. 3) Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının “” kazanılmış haklarla sınırlı olup, bunun mutlak anlamda uygulanması, adalet, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine aykırıdır. İptal kararından sonra, ; artık, geriye yürümezlik kuralı uygulanamaz ve . 4) Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilen yasanın yürürlükte bulunduğu dönemde verilmiş ve kesin hüküm halini almış yargı kararlarıyla oluşan durumların sayılıp “” Anayasaya, Hukuk Devleti ilkesine, hak ve adalet kavramlarına aykırı olduğundan, bu tür kazanımlara karşı yolu açılmalıdır. 5) Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilen yasaya dayanılarak tarh edilen vergiler, para cezaları; kesinleşmiş mahkeme kararları uyarınca tahsil edilen tazminat ve alacaklar, edinilen mallar sayılmalı, geri istenebilmelidir. 6) Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği yasanın yürürlükten kaldırdığı yasa, Anayasaya aykırı hükümler içermiyorsa ve ihtiyaçları karşılıyorsa, Anayasaya aykırı yasanın iptal edilmesiyle, önceki yasanın kendiliğinden yürürlüğe girmesini sağlayıcı bir düzenleme yapılmalı; Anayasaya böyle bir hüküm konulmalıdır.
Anayasaya Aykırılık , İptal Kararı , Görülmekte Olan Davalar , Geriye Yürümezlik ve Ayrık Durumlar .
1) Repeal decisions of the Constitutional Court bind the legislative, executive, judicial organs, administrative authorities, real and legal persons. (Constitution Art.153/6) Bindingness, , is the failure to re-enact the same or similar act that was repealed; , is the failure to act in accordance with the repealed act; , is no longer implementation of the act repealed and is resolving the cases according to the situations that arise after the repeal. 2) The repeal decisions by the Constitutional Court must be taken into consideration , because to resolve ongoing disputes according to the rules that are found to be unconstitutional is against the Rule of Law and the supremacy of the Constitution principles. 3) Repeal decisions . The application of this rule in absolute terms is contrary to the principles of justice, equality and the rule of law. After the repeal decision, ; in such cases, the non-retroactivity rule can no longer be applied and . 4) Since of the situations, those have been created by judicial decisions after being taken during the period when the act, repealed by founding contrary to Constitution, was in force and those have become final verdict, by being counted as is contrary to the Constitution, the principle of the rule of law, the concepts of right and justice, the way to should be made possible against such gains. 5) The taxes and fines imposed; the compensations and receivables collected, properties acquired in accordance with finalized court decisions taken on the basis of the repealed act should be considered as and it should be possible to reclaim them. 6) If the act annulled by the act repealed by the Constitutional Court does not contain provisions against the Constitution and meets the needs, a regulation should be made to ensure that the previous act automatically comes into force by repealing the unconstitutional act; such provision should be included in the Constitution.
Unconstitutionality, Revocation Decision, Pending Case, Non-Retroactivity and Exception Conditions.
I. İptal Kararları ve Etkileri
Anayasa’nın “Anayasaya aykırılığın mahkemelerde ileri sürülmesi” başlıklı 152. maddesi 1. fıkrasına göre “Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddî olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır.”
Anayasa’nın 152. maddenin 3. fıkrasına ve AYM Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 40. maddesi 5. fıkrasına göre “Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden başlamak üzere beş ay içinde kararını verir ve açıklar. Bu süre içinde karar verilmezse mahkeme davayı yürürlükteki kanun hükümlerine göre sonuçlandırır. Ancak, Anayasa Mahkemesinin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkeme buna uymak zorundadır.”
Anayasa’nın 153. maddesi 3. fıkrasına göre “Anayasa Mahkemesi kararları kesindir.” 3. fıkrasına göre “Kanun, kanun hükmünde kararname veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Anılan maddenin son fıkrasına göre “Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazetede hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar.”
