Belediyelerin Kamulaştırmasız El Atma İşlemine Karşı Açılan Davalarda Görevli Yargı Yeri
Place of Jurisdiction in Lawsuits Filed Against Confiscating Without Expropriating Procedure of Municipalities
Salih ÇALAL
Kamulaştırmasız el atma, kamulaştırma işlemi yapılmaksızın, el koyma suretiyle, malikin hukuken kendisine ait olan gayrimenkul üzerindeki fiili kullanım hakkının idare tarafından engellenmesi olarak tanımlanabilir. Aynı zamanda mülkiyet hakkının idare tarafından engellenmesidir. Uygulamada genel olarak belediyeler tarafından gerçekleştirilen söz konusu işleme yönelik davalar ve buna ait tazminat istemlerinde görevli yargı yerinin neresi olacağı konusu tartışılmaktadır. Makalemiz bu konunun açıklanmasına yöneliktir.
Kamulaştırma , Kamulaştırmasız El Atma , Belediye , Yargı Merci .
Confiscating without expropriating can be defined as prevention of actual usage right of an owner on an immovable property, which is legally owned, by seizing it without performing expropriation procedures. At the same time it is prevention of ownership right by the administration. In practice where the place of jurisdiction will be for actions towards the said procedures and the compensation claims is a moot point, which is generally performed by the municipalities. Our article is on explanation of this issue.
Expropriation, Confiscating Without Expropriating, Municipality, Place of Jurisdiction.
I. Giriş
2709 sayılı T.C. Anayasası’nın “Mülkiyet Hakkı” başlıklı 35’inci maddesinde; “herkesin mülkiyet ve miras hakkına sahip olduğu, bu hakların ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabileceği ve mülkiyet hakkının kullanılmasının toplum yararına aykırı olamayacağı” hükmü yer almaktadır. Kamulaştırmasız el atma işlemi ise taşınmaz malikinin kanunlarla kendisine tanınmış olan gayrimenkul üzerindeki mülkiyet hakkını ortadan kaldırmaktadır. Bu kapsamda kamulaştırmasız el atma, idarenin usulüne uygun kamulaştırma yapmadan özel kişinin taşınmazına el koymasıdır.
Uygulamada kamulaştırmasız el atma davaları ve buna ilişkin tazminat istemlerinin hangi yargı merci önünde açılacağı konusunda ihtilaflar yaşanmakta ve bu durum zaman ve maliyet israfına yol açmaktadır. Bu yazımızda söz konusu durum ele alınarak, özellikle belediyelerce gerçekleştirilen kamulaştırmasız el atma eylemlerine karşı açılan davalarda görevli yargı yerleri hakkında değerlendirmeler yapılacaktır.
II. Belediyelerin Kamulaştırmasız El Atma İşlemi
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun “Amaç ve kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; “Bu Kanun; kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların, Devlet ve kamu tüzelkişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını, taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini, kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını, idareler arasında taşınmaz malların devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenler.”, “Kamulaştırma şartları” başlıklı 3’üncü maddesinde; “İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini ödemek suretiyle kamulaştırma yapabilirler.” düzenlemelerine yer verilmiştir.
