Yapay Zeka, İnsan ve Hukuk

Artificial Intelligence, Human and Law

Cavit YANTAÇ, Mete Özgür FALCIOĞLU

Yapay zeka, bilişim ve bilgisayar programcılığı yazılım teknolojisinde yaşanan gelişmelerin önemli çıktılarından biridir. Sanayi 4.0 olarak anılan üretim tarzında yapay zekanın oynadığı roller artmıştır. İnsan yapısı olmasının yanısıra çeşitli şekillerde insanlarla da etkileşime de girmektedir. Bu etkileşimin hukuk alanında sonuçlarının olması kaçınılmazdır. Yapay zekanın fikir olarak ilk nüveleri Descartes’e kadar götürülebilir. Bununla birlikte, yapay zekanın gelişimi dış dünya verilerinin binary veri haline aktarılması ile hız kazanmıştır. Buna yol açan da makine öğrenimi, çok yüksek işlem ve depolama kapasitesine sahip sistemler alanında yaşanan gelişmelerdir. Yapay zeka ve öğrenim yöntemleri alanında nümerik regresyon, sınıflandırma ve kümeleme gibi farklı yöntemler kullanılmaktadır. Yapay zeka sistemlerinin, öğrenebilme yetenekleri olsa bile “anlama” yeteneği kazanıp kazanamayacakları tartışmalıdır. Teknik alanda yaşanan gelişmeler, bizi, yapay zeka ile insanı hukuki düzlemde kıyaslamayı ve yapay zekaya bir statü verilerek kişi olarak tanıma noktasına getirmiştir. Yapay zekanın kişi olarak kabul edilmesi ona kişilik tanınmasına aşamasına gelir mi sorusunun cevabı ise normatif olarak kolay verilecek bir cevap değildir.

Yapay Zeka, Sanayi 4.0, Makine Öğrenimi, Kişi, Kişilik.

Artificial intelligence is one of the important output of developments in the areas of informatics and computer programming. It is made by humans though it come into interaction with humans. It is inevitable that such interaction produces certain results in the legal area. The impact of artificial intelligence also play important roles in the mode of production called industry 4.0. Very first cores of the idea of artificial intelligence may be traced back to time of Descartes. The development of artificial intelligence was, exponentially, speeded up by the transformation of the outside data to binary data. It became possible due to the developments in high-speed processing and storage. In the areas of artificial intelligence and machine learning such different methods like numerical regression, classification and clustering are used. It is quite arguable that even though the systems of artificial intelligence are able to learn they may lack the capacity to understand what they learn. Technical developments brought us to a point where we may, in a legal scale, compare artificial intelligence with human so that artificial intelligence is to be expounded as a person. However the answer to the question of recognizing artificial intelligence as having a personality by establishing artificial intelligence as a person is not an easy answer to be given.

Artificial Intelligence, Industry 4.0, Machine Learning, Person, Personality.

I. GİRİŞ

Bilişim ve daha özelinde bilgisayar programcılığı teknolojisinde yaşanan gelişmelerin önemli sonuçlarından birinin yapay zeka¹ olduğunda şüphe yoktur. Yapay zeka, aşağıda irdelendiği üzere, artan oranlarda insanlarla iletişime girmektedir. Bu iletişim giderek karşılıklı etkileşime doğru evrilmektedir. Bu yönüyle yapay zekanın toplumsal bir olgu haline geldiği saptanabilir. Yapay zeka ve hukukun ortak kümesini yaratılmaları sürecini takiben karşılıklı etkileşim ve giderek bir hukuki ilişki içine girilmesi bakımından insan oluşturur. İnsan düşünce ve doğa unsurlarıyla ve diğer insanlarla sürekli etkileşim içindedir. Bir açık sistemdir niteliği itibariyle. Yapılar arasında bağlantısallık kurar. Yapay zeka ise yaşamın bağlantısallığına ve bu bağlamda nedenselliğine ilişkin yönler taşır. Bu anlamda bağlantısallık karmaşık çokluklar ya da sistemler (complex systems) arasındaki bağlantıdır.

Zekanın baskın üretken güç haline gelmesi beraberinde bilimsel fikirlerin ve teknolojilerin yaygınlaşmasını beraberinde getirmiştir.² Her üretim tarzı da kendi teknolojisini yaratır. İçinde bulunduğumuz bu dönem sanayi 4.0 olarak adlandırılmaktadır. Yapay zekanın bir Sanayi 4.0 uygulaması olduğu söylenebilir. Yapay zekanın temel taşıyıcı sütunu olan makine öğrenimine yapılan yatırım tutarları oldukça yüksektir.³ Sanayi 4.0 içinde büyük veri, nesnelerin interneti, bulut bilişim gibi mekanizmaların yer aldığı zeki üretim sistemlerine dayanmaktadır. Makinelerin kendilerini ve üretim süreçlerini yönetmeye başlaması ile bir noktaya kadar insan dahline ihtiyaçlarının kalmadığı söylenebilir. Bu durum sanayi ve üretimde robotların kullanılmasından daha ileri bir sonuçtur.

Yapay zeka içerdiği varsayılan ve makine öğrenimi teknolojisi içeren programların özellikle sosyal hayatta artan kullanımları bir takım sorunları, soruları ve dolayısıyla çözüm arayışlarını beraberinde getirmektedir. Yapay zeka programları ile kişilerin sosyal medya kullanım ve davranışlarını takipten kaynaklanan ve özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması temelli olan sorunlar ayrı bir çalışma konusudur.⁴ Bu incelemede konunun yapay zekanın kişi olarak tanınması, kişilik sahibi bir unsur olup olamayacağı ile fiil ehliyetine ilişkin tartışmalar irdelenmiş ve AB Hukukunda gündeme gelen çözüm önerisi ele alınmıştır.