Sanat Eserlerinin Vergisel Boyutu

Taxation of Art Works

Ahmet EROL

Sanat alanı vergilendirme yönünden üzerinde özenle durulması gereken bir alandır. Sanatçılar sadece bir ülkenin değil tüm insanlığın değeridirler. Ortaya koydukları eserlerle tüm insanlığın duygu dünyasını geliştirir ve zenginleştirirler. Bu nedenle sanatçıların ürettikleri eserlerden elde ettikleri kazançları vergilendirirken olabildiğince koruyucu olmakta, onları olabildiği kadar vergilendirme gibi bürokrasisi ağır işlemlerle uğraştırmamakta büyük yarar vardır. Günümüz ekonomik dünyasında sanatçılar tarafından üretilen eserlerin de ekonomik bir kıymeti olduğu tartışmasızdır. Sanat eserlerine biçilen değer nedeniyle gerek sanatçı, gerek sanatçının eserine aracılık eden sanat galerileri veya sanat simsarları ile bu sanat eserlerini özel koleksiyonlarına katan kişiler, müzeler ve şirketler belirli bir kazanç elde ederler. Sanat eserlerinden değişik süreçlerde değişik kişilerin elde ettiği kazançlar değişik biçimlerde ve değişik oranlarda verginin konusuna girer. Bu yazımızda sanat eserlerinin paraya ve dolayısıyla kazanca konu olduğu dört farklı aşamasının vergi yasaları karşısındaki durumu irdelenecektir.

Sanat, Sanatçı, Eser, Serbest Meslek, Serbest Meslek Kazancı İstisnası.

The field of art is an area that needs to be carefully considered in terms of taxation. Artists are the value of not only a country but of all humanity. With their works, they develop and enrich the emotional world of all humanity. For this reason, it is of great importance to be as protective as possible while taxing artists on their earnings made from the artworks they produce, and not to make them go through the trouble of dealing with serious bureaucratic procedures such as taxing. It is indisputable that in our modern economic world, the works produced by artists also have an economic value. Due to this economic value, both the artist and the art galleries or art dealers who mediate the artist’s work, and those who add these works of art to their private collections, gain a certain profit. The earnings obtained by different people in different processes from the works of art are subject to different forms and rates of taxation. In this article, we will examine the situation of four different stages of gaining profit from artworks according to the tax laws.

Art, Artist, Work, Self-Employment, Self-Employment Gain Exception.

1. KONU

Sanat, somut (maddi) bir yarardan çok insanlara içsel doygunluk vermeyi amaçlayan özel bir yaratı alanıdır ve insanın doğumuyla başlar. İçsel doygunluk, insan ruhunu yüceltir ve doyurur. Sanat; din, dil, ırk, coğrafya, zaman tanımaz; insanlar arasında süreçsel ve duygusal bağ kurarak onları birleştirir. Her sanat, sanatçının aktardığı duygunun, aynı etkiyi alan başkalarının ruhuyla birleşmesini sağlar.¹ Sanat; insanın yeteneklerini yalnızca pratik, yani fayda sağlamaya yönelik amaçlar için değil, evrenin ve dünyanın sırlarına erişebilmek, kişisel bunalımlarını yatıştırmak, heyecanlarını doyurmak ve başkalarına duyurmak ve nihayet, ruhsal özlemlerine uygun düzeyde yaşayabilmek isteğiyle kullanması ve değerlendirmesi anlamına gelir. Daha kapsamlı bir anlayış ve deyişle sanat; insanın insan olma yazgı ve koşulunu yenme, kendini aşabilme çabasıdır.²

Sanatın tanımı yukarıda estetik açıdan yapılmaya çalışılmıştır. Hukuki olarak sanatın tanımı olmasa da “sanat eseri”nin ne olduğu 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) 1’inci maddesinde “Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri” şeklinde tanımlanmıştır. FSEK’nin 4’üncü maddesine göre; estetik değere sahip olan yağlı ve suluboya tablolar; her türlü resimler, desenler, pasteller, gravürler, güzel yazılar ve tezhipler, kazıma, oyma, kakma veya benzeri usullerle maden, taş, ağaç veya diğer maddelerle çizilen veya tespit edilen eserler, kaligrafi, serigrafi; heykeller, kabartmalar ve oymalar; mimarlık eserleri; el işleri ve küçük sanat eserleri, minyatürler ve süsleme sanatı ürünleri ile tekstil, moda tasarımları; fotografik eserler ve slaytlar; grafik eserleri; karikatür eserleri ve her türlü tiplemeler güzel sanat eseri olarak tanımlanmaktadır.

Sanat, insanın duygu dünyasına seslenen bir yaratı sürecidir ve bu süreç sonunda somut olarak ortaya konulan sanat eseri, eşsizliği, tekliği ve nedretliği (kıtlığı) nedeniyle de ölçülmesi çok zor olan bir değere sahiptir. Değer sanat eserine biçilen kıymettir ve çoğunlukla nesnel çok özneldir.