John Rawls’ın Adalet Teorisinde Adaletin İki İlkesi Yaklaşımı ve Bu Yaklaşıma Yönelik Bazı Eleştiriler

Two Principles Approach of Just in John Rawls’ Justice Theory and Major Critiques of the Approach

Yavuz YAYLA

John Rawls, toplumsal yaşamın nasıl şekillenmesi gerektiği üzerine fikirler geliştirmiş çok yönlü bir düşünürdür. Bu çerçevede Rawls, düşünsel pratik alanını sadece tek bir alanla sınırlamamış felsefeden ekonomiye, ekonomiden siyaset ve toplum bilimine ve toplum biliminden hukuka kadar her alanda kavramlar üretmiştir. Rawls, Bir Adalet Teorisi adlı eserinde geliştirmiş olduğu adalet teorisi ile çağdaş liberalizmin krizine çözüm bulmaya çalışmıştır. Düşünür, bu bağlamda, liberal krize çözüm bulmak üzere eşitlik ve özgürlük arasındaki ilişkiyi dizinsel sıralama göre iki adalet ilkesi çerçevesinde ele almış ve liberal görüşün özgürlüğü ön plana çıkarmasına karşıt olarak eşitlik ve özgürlük alanlarını uzlaştırmaya çalışmıştır. Bu çalışmada da, John Rawls’ın metodolojik yaklaşımı çerçevesinde geliştirdiği ve savunduğu fark ilkesi ve adil fırsat eşitliği ilkesi bağlamında ekonomik eşitsizliklere ilişkin çözümlemeleri ile özgürlük ilkesini, bu ilkelere yönelik başlıca eleştirilere de değinerek ortaya koymaya çalışacağız.

Politik İktisat, Ekonomik Metodoloji, John Rawls, Eşitlik, Adalet, Eşitsizlik.

Jel Sınıflandırma: P16, B41, D63.

John Rawls is a sophisticated thinker who has developed ideas on how social life should be shaped. In this context, Rawls has produced concepts in all areas, from philosophy to economics, from economics to politics and social science, and from social science to law, without limiting himself with a field. Rawls tried to find a solution to the crisis of contemporary liberalism with his theory of justice, which he developed in his work ‘A Theory of Justice’. In this context, the thinker considered the balance of equality and liberty within the framework of two principles of justice according to the lexical order and tried to reconcile the areas of equality and freedom in contrast to the liberal view of freedom. In this study, the methodological approach to be developed and advocated within the framework of John Rawls of the difference principle and fair equality of opportunity in the context of the policy analysis on economic inequalities with the principle of freedom, referring to the main criticism against these principles will be tired to be considered.

Political Economy, Economic Methodology, John Rawls, Equity, Juctice, Inequality.

Jel Classification: P16, B41, D63.

GİRİŞ

Ekonomik eşitsizlikler 1970’lerden bu yana hızlı bir şekilde artmakta ve bundan en çok toplumun en avantajsız kesimleri, yoksullar ve korumasız insanlar etkilenmektedir. İnsanların günlük hayatlarını ve geleceklerini derinden etkileyen krizler sadece ekonomik alanda değil aynı zamanda sağlık sisteminden yararlanmada da eşitsizliğe yol açmaktadır. Toplumsal ve ekonomik krizler insanların toplumsal sözleşmeye bakışlarını, ahlâkî bakış açılarını, adalete yaklaşımlarını değiştirerek genel olarak toplumsal ve ekonomik düzenlemelere yönelik eleştirilerin artmasına neden olmaktadır. Toplumsal ve ekonomik adaletsizliklere karşı yapılan eleştiriler, bireylerin sadece politik duruşlarını değil, aynı zamanda ahlâkî bakış açılarını da yansıtmaktadır.