Yargıtay Uygulamasında Zorunlu Geçit Hakkı (TMK m. 747)

Compulsory Right of Passage in Supreme Court Application (Turkish Civil Code art. 747)

Samet Can OLGAÇ

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 747. maddesinde, komşuluk hukuku ilkelerinin bir gereği olarak, genel yola çıkmak için geçidi bulunmayan taşınmaz malikine, tam bir bedel ödemek suretiyle komşusuna ait taşınmaz üzerinde ve kendisine ait taşınmaz lehine geçit hakkı tesis edilmesini isteyebilme hakkı tanınmıştır. Çalışmamızda, zorunlu geçit hakkının şartları ve uygulamada karşılaşılan sorunlar hakkında açıklamalara yer verilmiştir.

Geçit Hakkı, Zorunlu, İrtifak, Komşuluk, Mülkiyet Kısıtlaması.

Under the article 747 of the Turkish Civil Code no 4721, as a requirement of the principles of neighborhood law, the owner of an immovable which doesn’t have a passage to access to a general road, is entitled to ask establishment of a passage in favor of his immovable on the immovable belonging to his neighbor by paying the full price. In our study, explanations about the conditions of compulsory right of passage and the problems encountered in practice are given.

Right of Passage, Compulsory, Easement, Neighborhood, Property Restriction.

I. Giriş

4721 sayılı Türk Medenî Kanunu¹ m. 747 hükmüne göre; genel yola çıkmak için geçidi bulunmayan taşınmaz maliki, tam bir bedel ödemek suretiyle komşusuna ait taşınmaz üzerinde kendisine geçit hakkı tesis edilmesini isteyebilecektir.

Geçit hakkı, arazi düzenlemelerinin sağlıklı olmaması nedeniyle toplumsal bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır. Genel yola bağlantısı olmayan taşınmaz maliki, en uygun güzergâhı da dikkate almak suretiyle komşusuna ait taşınmaz üzerinde, kendisine geçit hakkı tanınmasını talep edebilir. Ancak bunun için, her iki tarafın da menfaatlerinin dengelenmesi adına, belirlenecek olan bedelin, yüklü taşınmaz malikine ödenmesi gerekir. Bu durum fedakârlığın denkleştirilmesi ilkesinin bir gereğidir.

Geçit hakkı zorunluluğu, iki farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır. Birincisi, geçit hakkı talep eden taşınmaz malikinin genel yola hiçbir bağlantısının bulunmamasıdır. Buna, “mutlak geçit zorunluluğu” denilmektedir. İkincisi ise, taşınmaz malikinin genel yola bağlantısı olmakla birlikte, bunun ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalmasıdır. Buna ise, “nisbi geçit zorunluluğu” denilmektedir.