Türk Hukukunda Velayet ve Velayet ile İlgili Yabancı Mahkeme İlamlarının Tenfizi

Ahmet Cemal RUHİ

Yabancı ülke mahkemesinden alınan velâyet ile ilgili kararın Türkiye’de hüküm ifade edebilmesi, bu kararın Türkiye’de tenfiz edilmesine bağlıdır. Yabancı bir velâyet kararının Türkiye’de tenfiz edilebilmesi için Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun 50. ve 54. maddesindeki koşulların gerçekleşmesi gerekir.

Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun 50. Maddesi gereğince yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve kesinleşmiş bulunan bir karar olmalıdır. Kanunun 54. maddesindeki koşullar gereğince ise, karşılıklılık koşulunun gerçekleşmiş olması, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya ilamı veren mahkemenin aşırı yetki kullanmamış olması, hükmün kamu düzeni ne açıkça aykırı bulunmaması, savunma hakkına uyulmuş olması gerekir.

Velayet, Kişisel İlişki, Kamu Düzeni, Yabancı Mahkeme Kararı, Tanıma ve Tenfiz.

In order to the ruling given by a foreign court on child custody inure a provision in Turkey, it has to be approved by a court in Turkey. For the approval of a child custody ruling of a foreign court in Turkey, conditions in article 50. and 54 of International Private and Civil Procedure Act should be met.

As required by conditions in article 50 of International Private and Civil Procedure Act, there should be a ruling given and concluded by a foreign country court on civil lawsuits. Moreover, according to the conditions in article 54 of the abovementioned Act, reciprocity condition should be realized, the ruling should be given on a subject which is not under Turkish Courts exclusive authority or the foreign court concluding it shouldn’t exceed its authority, there isn’t any explicit contradiction against the public order and it should be respected to the defense right.

Child Custody, Personal Relation, Public Order, Foreign Court Ruling, Recognition and Approval.

I. VELÂYET

Velâyetin sözlük anlamı, sevmek, sahip çıkmak, yardım ve idare etmektir¹. Velâyet kelimesinin İngilizce karşılığı “parentel right”²; Almanca karşılığı “elterliche gewalt”³; Fransızca karşılığı “puissance paternelle”⁴dir.

Velâyet; küçüklerin ve istisnai olarak da kısıtlanmasına karar verilen ergin çocukların, gerek şahıslarına gerek mallarına özen gösterme ve onları temsil etme konusunda kanunun ana ve babaya yüklemiş olduğu hakların ve yükümlülüklerin tümüdür⁵.

Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre, küçüklerin ve malvarlıklarının bakımını ve korunmalarını sağlamak için onların malları ve şahısları üzerinde ana ve babanın sahip oldukları görevlerin ve hakların hepsine birden velâyet denir. Kısaca velâyet, çocuğun kişi varlığı ile malvarlığının korunmasını ve her iki alanda da çocuğun temsilini sağlayan bir kurumdur⁶.