İnfaz Kurumlarında Dış Dünya ile İletişime İlişkin Kararlar Işığında Görüntülü Görüşme

Video Conferencing in the Light of Decisions on Contact with the Outside World in Prisons and Detention Houses

Merve DUYSAK ÖZDEMİR

2020 yılında, görüntülü görüşme, ilgili yönetmelik aracılığı ile Türk İnfaz Hukuku’na dahil edilmiştir. Dış dünya ile iletişim araçlarının yeni üyesi, alt yapının bulunduğu kurumlarda kullanılmaya başlanmıştır. Konuya ilişkin iç hukukta henüz içtihat bulunmasa da diğer iletişim araçlarının uygulaması görüntülü görüşme bakımından önem taşımaktadır. Bu bakış açısı ile çalışmada, infaz kurumlarında dış dünya ile iletişime ilişkin mevzuat, ilkeler ve uygulama değerlendirilmiştir. İnsan haklarına müdahale oluşturan uygulamaların da değerlendirildiği çalışmada, uluslararası hukuk metinleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları dikkate alınmıştır.

Tutuklu, Hükümlü, Dış Dünya ile İletişim, Görüntülü Görüşme.

In 2020, through the relevant regulation, video conferencing has been included in the Turkish Law on Criminal Execution. The new member of contact tools with the outside world has started to be used in substructure ready institutions. Although there is no precedent in the domestic law on the subject, the application of other communication tools has importance in terms of video conferencing. The evaluation related to the legislation, principles, and practice regarding contact with the outside world in prisons and detention houses was carried out with this point of view. International Law texts and the European Court of Human Rights decisions were taken into consideration in the study, in which implementations that interfere with human rights were also reviewed.

Detainee, Convicted, Contact with the Outside World, Video Conferencing.

I. Giriş

Özgürlüğünden yoksun bırakılmış kimselerin haklarına yönelik duyarlılığın, gelişim kazandığı ifade edilmektedir.¹ Modern infaz sistemleri, bu anlayış değişikliğinin göstergesidir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları,² uluslararası hukuk belgeleri ve sivil toplum örgütleri,³ infaz kurumlarındaki insan hakları uygulamalarına ilişkin ilerlemelere katkı sağlamıştır.⁴ Çalışma bakımından, haberleşme özgürlüğü ile özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı kapsamında infaz kurumlarındaki iletişim araçlarına odaklanılmıştır. Çağdaş infaz sisteminin esasları bakımından, ziyaret ve haberleşme düzenlemelerinin, sayılan haklara erişim imkânlarını arttıracak biçimde yorumlanması ve uygulanması ihtiyacı bulunmaktadır.⁵

Dış dünya ile iletişim uygulamaları, bugün insan hakkı olarak tartışılmakta⁶ ve bu konudaki değişim sürmektedir. Bu uygulamalara ilişkin, özellikle Avrupa Cezaevi Kuralları (1973, R.73/5)⁷ 2006 revizyonlarına dikkat çekilmektedir. Belli kişi grupları ile görüşmeye izin verilmesine yönelik kurallar, revizyon sonrasında, dış dünya ile iletişim bakımından imkanların geliştirmesi yönünde yetkililerin sorumlulukları haline gelmiştir.⁸

Çalışmanın konusunu oluşturan görüntülü görüşme,⁹ 2020 tarihli İnfaz Yönetmeliği¹⁰ sonrasında Türk infaz sistemine dahil edilmiştir. Görüntülü görüşme, mektup, faks, telgraf ve telefon gibi haberleşme araçlarının arasında yer bulsa da infaz kurumlarında ziyaret hakkı ile de çok ilişkilidir ve mesafe bulunan yakınlarla, yüz yüzeye kıyasla, daha sıklıkla görüşme imkânı yaratırken, diğer yandan, ziyaret hakkı yerine, tek başına uygulanarak mağduriyetlere yol açmaya da elverişli bir araçtır. Amerika’daki örneklerde, özel infaz kurumlarındaki nüfusun artması sebebiyle, masrafların azaltılması politikası kapsamında, ziyaret hakkı yerine görüntülü görüşmenin kullandırılması, bu kaygının gerçekliğini desteklemektedir. Görüntülü görüşme, ziyaret hakkının yerine geçmemeli, onu destekleyen bir uygulama olarak planlanmalıdır.¹¹ Bu kapsamda aracın kullanımına ilişkin uygulamaların, hakların sınırlandırılmasına uygunluğu ve benzer iletişim araçlarına yönelik içtihatlarla karşılaştırılması ile mevzuatta yer alan hükümlerin teknik olarak incelenmesine ilişkin bu çalışmanın, infaz uygulamasına katkı sağlaması amaçlanmaktadır.