Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Almanya’da Eğitim Sistemine, Özellikle Baden-Württemberg Eyaletindeki Eğitim Sistemi ve Anadilli Eğitime Genel Bir Bakış

Altan HEPER

1. Giriş

Almanya federal bir devlet yapısına sahip olduğu için eğitim sistemi, birçok ülkeye göre, özellikle Türkiye’den önemli farklılıklar göstermektedir. Federal Almanya Anayasasına göre eğitim konusunu düzenleme eyaletlerin yasal düzenlemesine bırakılmıştır, yani eyaletler eğitim konusunda yetkilidir. Federasyon sisteminde yasa koyma esas olarak eyaletlere bırakılmıştır. Basit bir şekilde ifade etmek gerekirse, Federal Anayasada belli bir alanda Federasyona yetki verilmemişse, genel olarak yasal düzenleme yapma yetkisi eyaletlere bırakılmış olur (Anayasa madde 30, madde 70 fıkra 1)1. Eğitim ve genel olarak okul konusunda Federasyonun yetkili olmaması eyaletlerin kültür alanında egemenliği (Kulturhoheit) olarak adlandırılır. Mevcut 16 eyalette eğitim ve okul konusunda ayrılıklar az olmasına rağmen, ortak okul (Gesamtschule), okula devam süresi (Schulzeit), merkezi lise bitirme (Abitur), destekleyici okullar/uyum okulları (Förderschule/Integration) gibi siyasi olarak tartışmalı konularda uzun zamandır farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklara bağlı olarak okul ve eğitim hukukunun yeknesaklığa kavuşturulması nedeniyle eyaletler arasında bir sözleşmeyle farklılıklardan doğan sorunları çözmek için bir eğitim bakanları kurulu (Kultusministerkonferanz)oluşturulmuştur. Eyaletlerin verdiği diplomalar aslında sadece o eyalette geçerli olduğundan bu diplomaların karşılıklı tanınması için eyaletlerin aralarında anlaşmalar yapılmaktadır. Böylece örneğin Baden-Württemberg’de verilmiş bir abitur diploması Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinde tanınmaktadır. Bu durum yüksekokul ve üniversite diplomaları için de geçerlidir. AB’de tüm üye ülkelerde verilen diplomaların tüm AB’de tanınması yoluna gidilirken, Almanya’nın kendi eyaletleri içinde bunu yapmaması tabii ki düşünülemez.

2. Baden-Württemberg’de Eğitimin Anayasal ve Yasal Temelleri

Baden-Württemberg Eyalet Anayasası diğer eyalet anayasaları gibi eğitim ve okul konusunu etraflıca düzenlemiştir. Anayasanın 11. maddesi ile 22. maddesi arasındaki düzenlemeler içerisinde dikkati çeken aşağıdaki hükümler özellikle önemlidir. Eğitim sistemini ve özelliklerini anlayabilmek için bu maddelere göz atmak önem taşımaktadır. Bu maddelerden önemlileri aşağıda yer almaktadır:

Madde 11 Fıkra 1: Tüm gençler kökeni ve maddi durumu dikkate alınmadan yeteneklerine uygun olarak eğitim ve öğretim hakkına sahiptir.