Sukuk (Kira Sertifikaları) İhracının Vergilendirilmesi

Taxation of Issuance of Sukuk (Lease Certificate)

İlhami SÖYLER

Sukuk varlığa dayalı İslami finans ürünlerinden birisidir. İslami bankacılık (katılım bankacılığı) ve İslami sigorta (tekafül) yanında önemli bir finansman aracıdır. Sukuk aynı zamanda yatırımcılar açısından güvenli ve vergisel avantajları nedeniyle cazip bir yatırım enstrümanıdır. Sukukun bir varlığa ya da onun getirisine dayanması nedeniyle, finansal krizlere karşı bir koruma kalkanı oluştururken, alım - satım, kiralama, senet ihracı ve itfası aşamalarında vergisel teşvik ve indirimler içermesi nedeniyle de tüm taraflarca tercih edilebilmektedir. Diğer taraftan, faiz içermemesi nedeniyle işletme maliyetlerinde avantajlar sağlamakta, bunun yanında bir borçlanma aracı olmadığından bilançoları olumsuz yönde etkilememektedir. Sukuk, hem güvenli, hem de avantajlı bir finans ve yatırım aracı olarak, hem İslam ülkelerinde hem de başta İngiltere olmak üzere İslam ülkeleri dışındaki birçok ülkede kullanılmaktadır. Sukuk, ülkemiz uygulamalarına “kira sertifikaları” adıyla girmiş olup, hem devlet, hem de özel sektörce kullanılmaya başlanmıştır. Bu itibarla sukukun (kira sertifikalarının) mahiyeti ve vergisel boyutunun ortaya konulması önem arz etmektedir.

Sukuk, Kira Sertifikaları, Kira Sertifikası Türleri, Sukukun Vergilendirilmesi.

Sukuk is an asset-based Islamic finance product. It is an important financing tool besides Islamic banking (participation banking) and Islamic insurance (takaful). Sukuk is also an attractive investment instrument for investors because of its safe and tax advantages. Since Sukuk is based on an asset or its return, it can be preferred by all parties as it provides a protection shield against financial crises and includes tax incentives and reductions during the purchase, sale, lease, promissory note and redemption stages. On the other hand, because it does not include interest, it provides advantages in operating costs. Since it is not a borrowing instrument, it does not adversely affect the balance sheets. Sukuk is used both in Islamic countries and in many non-Islamic countries, especially England, as a safe and advantageous financial and investment tool. Sukuk entered into the practices of our country under the name of “lease certificates”. It has started to be used by both government and private sector. In this scope, it is important to establish the nature and tax dimension of sukuk (lease certificates).

Sukuk, Lease Sertificate, Lease Sertificate Types, Taxation of Sukuk.

GİRİŞ

Genel olarak, İslami finans sisteminin, özel olarak da İslami sermaye piyasasının önemli bir yatırım ve finans enstrümanı olan sukuk, gecikmeli de olsa mevzuatımıza kira sertifikaları şeklinde girmiş bulunmaktadır.

Sukukun ülkemize özgü bir versiyonu olarak tezahür eden bu uygulama ile hem devlet, hem de özel sektör yeni bir finansman aracına kavuşmuş bulunmaktadır. Diğer taraftan sukuk olarak ihraç edilen bu belgeler kurumsal ve bireysel yatırımlar açısından da bir yatırım aracı olarak kendini göstermektedir.

Bu makalede sukuk (kira sertifikaları) hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra, bunların ihracına yönelik işlemlerin vergisel boyutu değerlendirilecektir.

I. SUKUKUN (KİRA SERTİFİKALARININ) MAHİYETİ

Sukuk Arapça sak kelimesinin çoğuludur. Sak, belge, senet, sertifika anlamına gelen bir kelimedir. Bankacılıkta kullanılan check (çek) kelimesinde sak’dan türetilmiştir.

Finansal literatürde, İslami tahvil olarak bilinen sukuk, en basit şekliyle bir varlığa sahip olmayı ve ondan yararlanma hakkını gösteren menkul kıymetlerdir. Geleneksel tahviller faiz içeren menkul kıymetlerden oluşurken, sukuk yatırımcısına faiz yerine finanse edildiği varlıktan elde edilen gelirlerden pay vermektedir (Söyler, 2016, 19).

Ülkemiz uygulamasında kamu sektörü için, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 7/A maddesi, özel sektör için 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 61. maddesi ile giren ve kira sertifikaları olarak nitelendirilen bu belgeler, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) III-61.1 sayılı Tebliği’ne göre şöyle tanımlanmıştır:

“Kira sertifikası, her türlü varlık ve hakkın finansmanını sağlamak amacıyla, varlık kiralama şirketi tarafından ihraç edilen ve sahiplerinin bu varlık veya haktan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan menkul kıymeti ifade eder”.

SPK’nın III-61.1 sayılı Tebliği’ne göre kira sertifikaları;