İsviçre Federal Mahkemesi’nin 17.11.2004 Tarihli 4C.255/2004 Kararının Çevirisi ve Bu Karar Çerçevesinde Kira Hukukunda Geçerli Nitelikteki Bağlantılı Sözleşmeler ve Bunlara Aykırılığın Yaptırımı

Translation of the 4C.255/2004 Decision of Swiss Federal Court Dated 17.11.2004 and Valid Tie-In Transactions and the Sanction of their Violation in Light of this Decision

Dilşah Buşra KARTAL

Bu çalışmada kira sözleşmesinde bağlantılı işlem niteliği taşıyan sözleşmelerin geçerliliğine ilişkin İsviçre Federal Mahkemesi’nin 17.11.2004 tarihli 4C.255/2004 kararının çevirisine ve karar incelemesine yer verilmiştir. Karara konu olayda kira sözleşmesinde kiracıya, kiralanan yerle aynı taşınmazda bulunan, kiraya verene ait şarap dükkanından şarap satın alma borcu yüklenmiştir. Federal Mahkeme sözleşmedeki hükümler ışığında burada geçersiz bir işlem olmadığı sonucuna varmıştır. İncelemede Federal Mahkeme kararı ışığında bağlantılı sözleşmelerin geçerlilik şartları ele alınmıştır. Ayrıca incelemede geçerli bir bağlantılı sözleşmenin ihlalinin yaptırımı incelenmiş ve bu bağlamda Federal Mahkeme kararının isabetli olup olmadığı değerlendirilmiştir.

Kira Sözleşmesi, Bağlantılı Sözleşme, Olağanüstü Fesih, Sözleşme Hukuku, Geçersizlik.

In this study, 4C.255/2004 decision of the Swiss Federal Court dated 17.11.2004 regarding the validity of tie-in agreements in rental contracts is translated and analysed. In the subject matter, tenant is held obliged to buy wine from the landlord who operates a winehouse that is located in the same property that the rent subject is located. In light of the contract terms, Federal Court concluded that this is not an invalid transaction. In the review, in light of the Federal Court decision, the conditions for the validity of tie-in contracts are examined. Moreover, the sanction for the violation of a valid tie-in contract is examined and in this regard, appositeness of the Federal Court decision is evaluated.

Rental Contract, Tie-in Agreement, Extraordinary Termination, Contract Law, Invalidity.

Giriş

Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 340. maddesi, konut ve çatılı işyeri kiralarında kira sözleşmesinin kuruluşunun ya da sürdürülmesinin, bir başka hukuki işlemin kurulmasına ve devamına bağlandığı bağlantılı sözleşmelerin hangi şartlarda geçersiz olacağını hüküm altına almaktadır. Ancak bu hükümde yer verilen kriterler hakimin takdir yetkisini kullanmasını gerektirmekte ve bu nedenle de muğlak bir nitelik taşımaktadırlar. Dolayısıyla bu konuda önceden verilmiş olan yargı kararları hükmün sınırlarının belirlenmesi açısından faydalıdır. Bu çalışmanın konusunu da İsviçre Borçlar Kanunu (OR) çerçevesinde bağlantılı sözleşmelere ilişkin olarak İsviçre Federal Mahkemesi’nin 17.11.2004 tarihinde verdiği 4C.255/2004 numaralı karar oluşturmaktadır. Bu bağlamda ilk olarak kararın tamamının çevirisi yapılmış ve akabinde Federal Mahkeme kararı bağlamında bağlantılı sözleşmelerin geçerliliği ve bunlara aykırılığın yaptırımı ele alınmıştır.

I. Kararın Çevirisi

A. A. ve B. çifti, Y.’de bulunan X. taşınmazının malikidir ve bu mülkte şarap dükkanı işletmekte olan C. A.Ş.’nin tüm hisselerini elinde bulundurmaktadır. 17 Nisan 2001’de, A. ve B. çifti (bundan sonra: kiraya veren), D. (bundan sonra: kiracı) ve C. A.Ş. arasında kira sözleşmesi olarak nitelendirilen bir sözleşme imzalanmıştır. Bu sözleşme aşağıdaki hükümleri içermektedir:

“1. Sözleşme Tarafları