Non Bis In Idem İlkesi Çerçevesinde 27/03/2019 Tarihli Türk Anayasa Mahkemesi Kararının Değerlendirilmesi

The Review of the Turkish Constitutional Court Decision 27/03/2019 Dated in Scope of Non Bis In Idem Principle

Begüm DİLEMRE ÖDEN

Taraflar arasında eşitliğin olmadığı vergilendirme ilişkisi, çıkar çatışmalarını da beraberinde getirmektedir. Bu çatışma, mükellef haklarının önemini ortaya koymaktadır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, insan hakları konusunda asgari ölçütleri belirleyen bir uluslararası sözleşmedir. Vergi mükelleflerinin de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında koruma altında bulunan pek çok hakkı bulunmaktadır. Aynı fiil nedeniyle çifte yargılanmama veya çifte cezalandırılmama hakkı bunlardan biridir. Vergi idareleri, vergi mahkemeleri ve Anayasa Mahkemesi, mükellef hakları kapsamında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi normlarını ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarını dikkate almak durumundadır. Bu çalışmada öncelikle vergi uyuşmazlıklarıyla ilgili olarak aynı fiil nedeniyle çifte yargılanmama veya çifte cezalandırılmama hakkına değinilmekte, ardından çifte yargılanmama veya çifte cezalandırılmama hakkı, bir Anayasa Mahkemesi kararı ışığında değerlendirilmektedir.

Vergi, Vergi Cezaları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Non Bis İn İdem.

The taxation relationship, which does not have equality between the parties, brings about conflicts of interest. This conflict reveals the importance of taxpayer rights. As an international agreement, the European Convention on Human Rights determines minimal standards for human rights. Also taxpayers have many rights under the cover of the European Convention on Human Rights. Right not to be tried or punished twice is one of them. Tax administrations, tax courts and the Constitutional Court, have to consider the European Convention on Human Rights norms and the case-law of the European Court of Human Rights within the scope of taxpayer’s rights. In this study, first of all, the right not to be tried or punished twice in relation to tax disputes is mentioned. Then, this right is assessed in the light of a Constitutional Court decision.

Tax, Tax penalties, European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights, Non Bis In Idem.

GİRİŞ

Anayasa Mahkemesi mükellef hakkında, hem idari süreç sonunda vergi para cezası hem de adli süreç sonunda mahkûmiyet kararı verilebilmesinde non bis idem ilkesine aykırı bir yön bulunmadığına kanaat getirerek, önüne gelen bir bireysel başvuruda, ilkenin ihlal edilmediğine karar vermiştir.

Anayasa Mahkemesi tarafından varılan sonuç, çalışma içerisinde dayanakları belirtildiği üzere, yerinde olmayıp Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) normları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihadı ile çelişmektedir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi kararının değerlendirilmesi gereği ortaya çıkmıştır.

Çalışmada ilk bölümde, mükellef hakları kapsamında aynı fiil nedeniyle çifte yargılanmama veya çifte cezalandırılmama hakkına değinilmektedir. Bu bölümde, AİHS normları ve AİHM içtihatları da göz önünde bulundurularak çifte yargılanmama veya çifte cezalandırılmama hakkının önemi, kapsamı ve unsurları ele alınmaktadır.