Vekâletnamesinin Aslı ya da Onaylı Örneğini İbraz Edemeyen Vekilin Noterlik Dairesinde Bulunan Nüshadan Örnek Alıp Alamayacağı ve Nüshanın Bulunduğu Noterlikte Müvekkili Adına Hukukî İşlem Yapıp Yapamayacağı

The Agent Who is not Able to Submit the Original or Approved Copy of the Letter of Attorney Whether He/She can Obtain a Sample from the Notary Public and Whether He/She can Perform Legal Transactions on Behalf of the His/Her Principal at the Notary Public Where the Original Document is Found

Süha TANRIVER

Noterlik Kanunu hükümleri dairesinde, vekâletnamesinin aslını veya tasdikli suretini ibraz edemeyen vekilin, noterlik dairesi nüshasından vekâletnamesinin tasdikli bir suretini alıp alamayacağı ve vekâlet verilmesi işleminin gerçekleştirildiği noterlikte bulunan vekâletnameye dayalı olarak, bu noterlikte, müvekkili adına bir hukukî işlemi, vekil sıfatıyla yapıp yapamayacağı hususları ele alınmış ve bazı değerlendirmelerde bulunulmuş ve bu bağlamda, iki önemli sonuca ulaşılmıştır: İlk olarak, aslı noterlikte bulunan bir belgenin örneğinin çıkartılması talebinde bulunan vekilin, taşımış olduğu bu sıfatı, yani işlemin ilgilisi konumunda bulunma niteliğini, bizatihi kendi uhdesinde bulunan vekâletname yahut onun onaylı suretiyle ispat etmesinin zorunluluk arzetmediği; vekilin noterlikte bulunan bir belgenin örneğinin çıkartılabilmesini talep edebilmesi için, vekil sıfatını taşıması ve bunu ispat etmesinin yeterli olduğu; bu ispat faaliyetini, vekâletnamenin düzenlendiği noterlikte bulunan yani noterin tasarruf alanında yer alan asıl nüsha ile de gerçekleştirebileceği; burada önemli olan hususun, işlem ilgilileri arasında yer alan vekilin, bu sıfatının, ortaya konulabilmesi olduğu saptanmış ve vekilin, vekâletnamenin düzenlendiği tarih ile yevmiye numarasını, düzenleme işleminin yapıldığı notere bildirdiği takdirde, noterin, kendisinde bulunan vekâletnamenin asıl nüshasında yer alan bilgilerle, bildirimde bulunan ve vekil sıfatını taşıdığını iddia eden kişinin, kimlik bilgilerini karşılaştırarak beyan edilen hususun doğru olduğunu tespit ettiği takdirde, vekile Noterlik Kanunu’nun 60. maddesinin beşinci bendi, 94. maddesinin birinci fıkrasıyla, Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 94 ve 95-b maddeleri uyarınca, asıl nüshası kendisinde bulunan vekâletnamenin onaylı bir örneğini çıkartıp, vermek zorunda bulunduğu hususuna işaret edilmiştir. İkinci olarak, vekilin, vekâlet yetkisini kullanırken, vekâletnameye yansıtılmadığı sürece, müvekkilinin getirmiş olduğu sınırlamalara, yani emir ve talimatlara aykırı bir biçimde, noterlikte, bir işlemi gerçekleştirmiş olmasının, sadece iç ilişki bakımından hüküm ve sonuç doğuracağı; onun, müvekkiline karşı sorumlu tutulmasına sebebiyet vereceği; buna karşılık, üçüncü kişi konumunda bulunan ve dış ilişkide yer alan işlemi yapan noter ile vekil aracılığıyla noterlikte yapılan işlemi gerçekleştiren diğer taraf bakımından, herhangi bir hukukî sonuç doğurmayacağı; yani, noterlikte vekâleten yapılmış olan işlemin, müvekkili de, hukuken bağlayacağı saptanmış; ancak, vekil ile noterlikte yapılan hukukî işlemi gerçekleştiren üçüncü kişinin, yani işlemin diğer tarafının, vekâletin kapsamı içinde yer alıyor olsa bile, vekilin, vekâlet görevini kötüye kullandığını yani, müvekkilinin çıkarlarına aykırı davrandığını yani işlemle bağlı kalmasının müvekkile tahammül sınırlarını aşar bir boyutta zarar vereceğini, bilmesi ya da bilebilecek bir konumda bulunması halinde ise, vekâleten yapılmış olan bu hukukî işlemin hüküm ve sonuçlarının, müvekkilin hukuk alanında hiçbir etki doğurmayacağı, onun açısından hukuken bağlayıcılık taşımayacağı hususu ortaya konulmuştur.

Noter, Vekil, Müvekkil, Vekâletname, Örnek Çıkarma, Vekâlet Görevinin Kötüye Kullanılması.

Within the framework of the provisions of the Notary Law, the issues have been examined and some evaluations have been made that whether the agent, who is not able to submit the original or approved copy of the letter of attorney, could obtain an approved copy of the letter of attorney from the notary public, and whether he/she can perform a legal transaction on behalf of his/her principal based on the letter of attorney at this notary public office where the delegation was made. In this context two important conclusions have been reached: Firstly, it is not obligatory for the agent, who requests to have a copy of the original document at the notary public, to prove the position of being concerned with the legal transaction by means of the letter of attorney which he/she actually has the original or approved copy. For an agent in order to request the copy of the original document at the notary public, it is sufficient to have the title of being an agent and to prove it. He/she can also prove it with the original document which is at the notary's office where the power of attorney is issued. Most importantly, the agent, who is directly related with the transaction, be able to reveal this title and if the agent informs the notary, at which the power of attorney is issued, the date and document number of the letter of attorney, and the notary is obliged to give an approved copy of the letter of attorney which the notary public has already the original copy, in accordance with the fifth paragraph of the Article 60, first paragraph of Article 94 of the Notary Law and in accordance with the Article 94 and Article 95-b of the Notary Law Regulation, if the notary public determines that the declared issue is correct by comparing the personal identifying information in the original copy of the letter of attorney with the personal identifying information of the person who declares and claims to be the agent. Secondly, the fact that the agent performs a transaction at the notary public office, contrary to the orders and directives imposed by his/her principal, provided that it is not included in the letter of attorney, while using his/her power of attorney, will only result in terms of their internal relation. In this situation, the agent might be liable to his/her principal. On the other hand, it will not have any legal consequences neither for the notary public who is in the position of third party and takes the part in the external relationship nor the other party of transaction who performs the transaction at the notary public with the agent; namely the transaction made at the notary public office will bind the principal legally. However, the third person, who carries out the legal transaction with the agent at the notary public, is the other side of the transaction, knows or must know, even if it is within the scope of the proxy, that the agent is abusing the duty of the proxy, that is, it will harm the principal beyond the limits of his/her tolerance, it is stated that the provisions and results of this legal transaction, which is done by the agent, will not have any legal effect and will not be legally binding for the principal.

Notary Public, Agent, Principal, Letter of Attorney, Sampling, Abuse of Power of Attorney.

A. GENEL OLARAK

Vekâletnamesinin aslını veya onaylı suretini ibraz edemeyen vekilin, vekâletnamenin düzenlendiği notere müracaat edip, kendisinde bulunan orijinal vekâletname nüshasının, onaylı bir örneğinin çıkartılmasını talep edip edemeyeceği ve noterin uhdesindeki orijinal vekâletname nüshasına dayalı olarak, o noterlikte, vekil sıfatıyla bir hukukî işlemi yapıp yapamayacağı hususunun açıklığa kavuşturulabilmesi için, öncelikli olarak, örnek çıkartılması ile vekâlet verilmesi işlemleri üzerinde, genel çerçevede durulması gerekir.

B. NOTERLİKTE BULUNAN BİR BELGENİN ÖRNEĞİNİN ÇIKARTILMASI İŞLEMİ

Noterlikte bulunan bir belgenin, örneğinin çıkartılmasının talep edilebilmesinin ve bir hukukî işlemin, noterlikte gerçekleştirilebilmesinin ön şartını, ilgili olmak teşkil eder (NK m.72, I, c.1). Yasal çerçevede, genel olarak ilgiliden maksat ise, noterlikte belgelendirme isteminde bulunan kişidir (NK m.72, II). Noterlik işlemlerinden birisini oluşturan örnek verme işlemi bağlamında, ilgili kavramına yüklenmesi gereken anlam ve içerik ise, “noterler tarafından yapılan işlemlerin, örnekleri, ancak ilgilisine (yani, işlemi bizatihi taraf olarak yer almak suretiyle gerçekleştirenin kendisine), kanunî mümessil veya vekillerine yahut mirasçılarına verilir” şeklinde somutlaştırılmıştır (NK m.94, I). Yine Noterlik Kanunu’nun, “başkaları adına işlem yaptıracaklardan aranacak belge” başlığını taşıyan, 79. maddesinin birinci fıkrasında, vekil, veli, vasi, kayyım, mümessil ve mirasçı sıfatıyla noterlik işlemi yaptırmak isteyenlerin, sıfat ve yetkilerini ve işlemi yapmaya izinli olduklarını bildirir belgeyi, gösterme yükümlülüklerine vurgu yapılmıştır.

Noterlik Kanunu hükümlerine göre gerçekleştirilen işlemlerin, noterlik dairesindeki asıl veya suretlerinden yahut getirilen kâğıtlardan örnek çıkartıp, ilgilisine tevdi etmek, noterlerin genel olarak yapabilecekleri işler arasında yer alır (NK m.60/5). Yasal çerçevede yapılmış olan bu belirleme dikkate alındığında, istemi üzerine, ilgilisine hem ibraz edilmiş olan belgelerden hem de noterlik dairesinde bulunan belge nüshalarından onaylı örnek çıkartıp vermek, noterlerin görevlerindendir. Burada sözü edilen örnek vermeden maksat, noterlikçe yapılmış bir işlemin veya ilgilisince ibraz olunan bir belgenin, tamamının veya istenilen kısmının, istenildiği kadar, yazı, fotokopi ve benzeri usullerle noter tarafından çıkartılıp aslına uygunluğunun onaylanması suretiyle ilgilisine tevdi edilmesi işlemidir (NK. Yön. m.94, I). Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 95. maddesinde, Noterlik Kanunu’nda yapılan ayrım baz alınmak suretiyle, örnek verme işleminin gerçekleştirilmesi biçimleri ve izlenecek olan usûle ilişkin belirlemede bulunulurken, “ibrazdan örnek verme” ve “daireden örnek verme” şeklinde somutlaşan, ikili bir ayrım yapılmıştır. İbrazdan örnek vermeden maksat, ilgilisi tarafından ibraz edilip örneğinin çıkartılması ve onaylanması istenilen bir belgenin, usulünce örneğinin çıkartılarak ilgilisine tevdi edilmesidir (NK. Yön. m.95-a/I)¹. İbrazdan örneklerin altına, “ibraz edilenin aynıdır” ibaresini kapsayan bir şerh düşülür (NK. Yön. m.95-a/II). İbrazdan örnek vermede, örneğin bir nüshası, dairede saklanır. Bu nüshaya, “ibraz ettiğim aslına uygundur” şeklinde bir şerh verilir ve altına ilgilinin imzası alınır. İbraz edilen aslına, örneğin tarih ve yevmiye numarası yazılır ve noterin mührüyle de, mühürleme işlemi yapılır (NK. Yön. m.95-a/III).