Alman Hukukunda Gizli Doğum Uygulaması ve Türkiye’de Uygulanabilirliği

Confidential Birth in German Law and Applicability in Turkey

Elif ŞEN

Hamile bir kadın, içinde bulunduğu zor durum nedeniyle hamilelliğini ve doğumunu gizlemek isteyebilir. İşte böyle bir durumda kadına, doğumunu sağlıklı bir ortamda yapma ve bebeğini güvenilir bir kuruma bırakarak hayatını devam ettirme imkanı tanınmalıdır. Alman Hukukunda kadına bu imkan, "gizli doğum" denilen bir uygulama ile sağlanmaktadır. Gizli doğum yapmak isteyen kadın, bir danışmalık merkezine başvurur. Merkez, kadının çocuğunu bırakmaması için ikna çalışmalarında bulunur ancak sonuç alamazsa kadının sağlıklı bir ortamda doğum yapmasını sağlar. Kadın doğum yaptıktan sonra çocuğunu yetkililere bırakır. Danışmanlık merkezine başvuran kadından kişisel bilgileri alınır ve saklanır. Zira gizli doğumun amacı kadının kimliğini gizlemektir. Danışmanlık merkezi tarafından Federal Aile ve Sivil Toplum İşlevleri Dairesine (BAFzA) bırakılan bu zarf, çocuk belli bir yaşa geldiğinde çocuğun erişimine açılır. Gizli doğumun, annenin sağlıklı ve gizli bir ortamda doğum yapmasını sağlaması, hem annenin hem bebeğin yaşama hakkını koruması ve her ikisinin kötü şartlarda yaşamasını engellemesi ve yasal olmayan rahim tahliyelerini önlemesi sebebiyle incelenmesi önem arz etmektedir. Zira menfaat dengesine baktığımızda yaşam hakkının üstün tutulması gerektiği aşikardır.

Üreme Hakkı, Soybağı, Gizli Doğum, Anonim Doğum, Kökenini Öğrenme.

Pregnant women may wish to conceal their pregnancy and birth due to the difficult situation they are in. In that case, they should be given the opportunity to give birth in a healthy environment and continue their life leaving the baby to a safe institution. In German Law, women are given this opportunity through an application called “confidential birth”. The woman who wants to give birth applies to the counseling center. The Center helps the woman not to leave her child but in case they can not get results, she can give birth in a healthy environment. After giving birth, the woman leaves her child to the authorities. Personal information is received from women who apply to the counseling center. However, the personal information obtained is put in an envelope and sealed. As a matter of fact, the purpose of confidential birth is to conceal the identity of the woman. This envelope, left by the counseling center to the Federal Office for Family and Civil Society (BAFzA), is to be made available to the child when the child reaches a certain age. It is important to examine the practice of confidential birth because it provides the mother a healthy and hidden enviroment to give birth, secures both the mother and the baby's right to live, prevents them from living in poor conditions and prevents illegal uterine evacuation. Thus, considering the balance of interest, it is obvious that the right to live is to be kept superior.

Reproduction Right, Paternity, Confidential Birth, Anonymous Birth, Origin Learning.

GİRİŞ

Gizli doğum olarak Türkçeye çevrilebilecek Alman Hukukunda kabul gören uygulama, hamileliğini ve doğumunu saklamak ve doğumdan sonra bebeğini bırakmak isteyen kadınlara yöneliktir. Gizli doğum yoluyla hamile kadın, sağlıklı bir ortamda kayıt altına alınarak doğum yapma imkanına sahip olur. Gizli doğumda anne ile çocuk arasında soybağı kurulur ancak gizli kalırken; baba ile soybağı hiç kurulmaz. Bunun yanı sıra gizli doğum, çocuğun kökenini öğrenme hakkını da bir süreliğine elinden almaktadır. Dolayısıyla gizli doğumla doğan çocuk açısından soybağı, velayet, evlenme yasakları ve miras hukuku alanlarında belirsizlikler olur. Bu belirsizlikler hak kaybına dahi neden olabilir. Bunun gibi sebeplerle gizli doğum Türk Hukuk düzenine ve aile yapısına uymuyor gibi gözükmektedir. Ancak bebek terkleri, bebek ölümleri, annenin hapse girmesi ya da annenin kendini öldürmesi gibi trajik durumların önüne geçme amacıyla gizli doğum uygulaması Türk Hukukunda da kabul edilebilmelidir.

Yukarıda kısaca açıklanan konuların ele alınması amacıyla bu çalışma üç ana bölümden olulmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde çocuk sahibi olmama hakkı incelendikten sonra ikinci bölümde Almanya’da gizli doğum uygulaması incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise gizli doğumun Türkiye’de uygulanabilirliği değerlendirilmiştir.

I. ÇOCUK SAHİBİ OLMAMA HAKKI

Üreme hakkı; insanların üreme yeteneğini ne zaman ve nasıl kullanacaklarına karar verme özgürlüğüne sahip olmaları demektir. Üreme hakkı; bireylerin ne zaman, kaç adet çocuk sahibi olacağı ya da olmayacağını hususunda karar vermesi, cinsel sağlık ve üreme sağlığı eğitimlerini alması, üreme sağlığı hizmetlerinden yararlanması haklarını da kapsar. İnsanlar bu haklarını kullanırken hiç bir baskı, şiddet, eşitsizlik ve adaletsizliğe uğramamalıdır¹. Üreme hakkı içinde olumsuzunu, bir başka deyişle çocuk sahibi olmama hakkını da barındıran bir haktır.