İdare Hukuku Açısından Sağlık Hakkı ve Sağlık Hizmeti

The Right to Health and Health Service in Terms of Administrative Law

Simge DEMİR BAYRAM

Dünya Sağlık Örgütü çalışmaları ve raporlarında temel hak olarak belirtilmesi, pozitif hukuk tarafından da tanınması nedeniyle sağlık hakkı bir temel haktır. Sağlıksız bir yaşamın, yaşama hakkının amacına da aykırı olması nedeniyle yaşama hakkı ile sağlık hakkı çoğunlukla bir bütün olarak düşünülmekte ve ele alınmaktadır. Sosyal devlet ilkesi gereği ülkedeki tüm bireylerin tam anlamıyla sağlık hakkından yararlanabilmesi için devletin bazı pozitif yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerden biri sağlık hakkını korumak için yasal düzenlemeler yapılmasıdır. Diğer yükümlülük sağlık idari teşkilatının oluşturulmasıdır. Sağlık hizmetlerinin tam anlamıyla sunulması ise devletin diğer bir yükümlülüğüdür. Uluslararası mevzuat ile korunan ve düzenlenen sağlık hakkı ve sağlık hizmeti aynı zamanda devletin yükümlülükleri kapsamında ulusal mevzuat ile de korunmakta ve düzenlenmektedir. Ulusal mevzuat ile düzenlenen sağlık hizmetleri, kamu hizmeti sayılmak için gereken tüm kriterleri taşıması nedeniyle kamu hizmeti olarak nitelendirilmektedir. Sağlık hizmetleri, idare tarafından yahut idarenin denetimi altında özel hukuk kişileri tarafından yürütülebilmektedir. Tüm bireylerin sağlık hakkından ve sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için ulusal mevzuat hükümleri aracılığıyla devlet tarafından oluşturulan sağlık idari teşkilatı, özellikle son zamanlarda çıkarılan 703 sayılı KHK, 1 Nolu ve 4 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile oldukça önemli değişikliklere uğramış, merkezi teşkilatta önemli yeniliklere imza atmıştır.

Sağlık Hakkı, Sağlık Hizmeti, Ulusal Mevzuat, Uluslararası Mevzuat, Devletin Yükümlülükleri.

The right to health is a fundamental right as it is stated as a fundamental right in the studies and reports of the World Health Organization, and is recognized by positive law. Since an unhealthy life is also against the purpose of the right to life, and the right to health are mostly considered and evaluated as a whole with the right to life. Thereunder the principle of social state, the state has some positive obligations in order for all individuals in the country to benefit the right to health properly. One of the obligations is making legislation to protect the right to health. Other obligation is organizating health administrative organization. Providing health services properly is the other obligation of the state. The right to health and health services, which are protected and arranged by international statutes, is also protected and arranged by national statutes within the scope of obligations of the state. Health services which are arranged by national statute qualified as public service since they have all criterias to be a public service. Health services can be provided by administration or by private person/entity under the supervision of the administration. The health administrative organization established by the state through the provisions of national statute to ensure that all individuals can benefit from the right to health and health services has undergone considerable changes, especially with the Decree Law 703, Presidential Decrees No.1 and No.4, and has made significant innovations in the central organization.

The Right to Health, Health Service, National Statute, International Statute, The Obligations of t he State.

GİRİŞ

Sağlık hakkı, sağlıklı bir toplum yaratılması için tüm bireylerin tam anlamıyla eşit, ayrımcılık olmaksızın yararlanması gereken bir haktır. Bu nedenle bu çalışma ile tüm toplum açısından önem arz eden, temel hakların başında gelen sağlık hakkının öneminin açıklanması, toplumdaki tüm bireylerin sağlık hakkından gereği gibi yararlanabilmesi için devletin yerine getirmesi gereken yükümlülüklerin neler olduğu ve bu yükümlülüklerden biri olan, İdare Hukuku’nda oldukça önem arz eden sağlık hizmetlerinin İdare Hukuku bakış açısıyla değerlendirilmesi, yeri geldiğinde açıklık getirilmesi, ilgili konulardaki yeniliklerin incelenmesi amaçlanmaktadır.

Anayasal bir hak olan sağlık hakkının genellikle Anayasa Hukuku açısından açıklanması, ele alınması, bu yönde çalışmaların yapılması göze çarpmakta, oysa İdare Hukuku açısından da oldukça önem arz eden sağlık hakkının öğretideki görüşler, içtihatlar ve mevzuat ile birlikte, temel İdare Hukuku konularından birine dahil olan sağlık hizmetleri ile ilişkilendirilerek açıklanması, hukuki temellerine oturtulması, İdare Hukuku bakış açısıyla ele alınması nedeniyle çalışmamız önem arz etmektedir.

Toplumdaki tüm bireylerin sağlıklı olması ve sağlığına kavuşmasının ne kadar önemli olduğu, günümüzde gündemde olan COVID-19 salgını ile daha da anlaşılır hale gelmiştir. Bu nedenle sağlık hakkının mevzuat ile korunmasının, düzenlenmesinin tüm bireylerin eşit ve adil bir şekilde sağlık hakkından yararlanabilmesi için sosyal devlet ilkesi uyarınca devletin üzerine düşen yükümlülükleri gereği gibi yerine getirmesi savımız kapsamında bu yükümlülüklerin neler olduğu çalışmamızda ayrıntıları ile açıklanacaktır.