Eziyet Suçu
Crime of Torment
Sevi BAKIM
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olan Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. maddesinde yasaklanan bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışları 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK’nın) 96. maddesinde suç olarak düzenlemek suretiyle pozitif yükümlülüğünü yerine getirmiştir. Böylece eziyet suçu ilk defa Türk Ceza hukukumuzda yerini almıştır. TCK’nın 96. maddesinde eziyet tanımlanmamıştır. Maddenin gerekçesinde eziyet suçunu oluşturacak nitelikteki fiiller ve bu fiillerin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiği açıklanmıştır. Böylelikle eziyet suçu kanunda suçun kanunilik ilkesine dolayısıyla belirlilik ve açıklık kriterlerine aykırı şekilde düzenlenmiştir. Çalışmamızda eziyet suçunun Türk Ceza Hukuku sisteminde hukuki olarak incelenmesi yapılarak suçun unsurları, nitelikli halleri, özel görünüş şekilleri, yaptırım ve yargılamasına ilişkin hususlar ele alınarak suçun kanundaki düzenlenmesinde sorunlu görülen kısımlar üzerinde durulmuştur. Konunun açıklanmasında uygulamadaki durumun tespiti açısından Yargıtay içtihatlarından ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarından yararlanılmıştır.
Eziyet, İşkence, İnsan Onuru, Kötü Muamele, İnsanlıkdışı ve Aşağılayıcı Davranış.
Turkey as a party to the European Convention on Human Rights, fulfilled the positive obligation by regulating treatments that were prohibited in 3 numbered article of the European Convention on Human Rights and cause a person to suffer pain as crime in 96 numbered article of the 5237 Numbered Turkish Penal Code (TPC). Thus, the crime of torment took its place in our Turkish Criminal Law for the first time. Torment has not been defined in 96 numbered article of TPC. In the justification of the article, acts producing the crime of torment and how these acts are to be executed, are explained. In this way, the crime of torment was regulated in the law, in violation of the legality principle of crime and thus the criteria of certainty and clarity. In our study by examining the crime of torment in the Turkish Criminal Law system legally, the elements of the crime, aggravated states, special appearances, the issues related to the sanction and the judgment were addressed, and the parts that were considered problematic in the regulation of the crime were emphasized. In the explanation of the subject, the decisions of the Yargıtay (Turkish high council for civil judiciary), and the decisions of the European Court of Human Rights were used to determine the situation in practice.
Torment, Torture, Human Dignity, Maltreatment, Inhuman and Degrading Treatment.
I. GENEL OLARAK
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS’nin) “işkence yasağı” kenar başlıklı 3. maddesinde yer alan “hiç kimse işkence ya da insanlıkdışı yahut aşağılayıcı muamele ya da cezaya tabi tutulamaz” hükmü ile işkence, insanlıkdışı ve aşağılayıcı muamele ve ceza mutlak bir biçimde ve hiçbir istisnaya yer vermeyecek şekilde yasaklanmaktadır.
Devletin pozitif yükümlülüğü kapsamında Devlet bireylerin AİHS’nin 3. maddesinde yasaklanan eylemlerin mağduru olmasını önlemek için düzenlemeler yapmakla ve önlemler almakla yükümlüdür. Devletin bu yükümlülüğü yerine getirmesi için tehdidin resmi görevli ya da özel kişiden kaynaklanıyor olması fark etmez.1 Devletin pozitif yükümlülüğü, AİHS’nin 3. maddesinde yasaklanan fiilleri gerçekleştiren kamu görevlileri veya sivil kişileri etkin bir şekilde soruşturma ve kovuşturma yükümlülüğünü de içermektedir.2 AİHS’ne taraf olan Türkiye, bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışları suç olarak düzenlemek suretiyle bu pozitif yükümlülüğünü yerine getirmiştir.3
Anayasa’sının 17. maddesinin 3. fıkrası işkence kavramını tek başına olarak değil de, “işkence, eziyet ve insan haysiyetiyle bağdaşmayan ceza ve muameleyi” bir arada yasaklamaktadır. Anayasa’nın 17. maddesinde yer alan “kimseye işkence ve eziyet yapılamaz” hükmü, TCK’nın 96. maddesi ile bir suç tipi olarak düzenlenerek cezalandırılmaktadır.
