Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Uluslararası Para Sisteminin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği

International Monetary System: Past, Present and Future

Ece C. AKDOĞAN

Uluslararası para sistemi uluslararası ödemelerin gerçekleştirildiği, sermaye hareketlerinin düzenlendiği ve döviz kurlarının belirlendiği kurumsal çerçeveyi ifade etmektedir. Bu kapsamda, uluslararası para hareketlerine ilişkin tüm kurumlar, araçlar, süreçler, kurallar ve yasalar bütünü olarak da değerlendirilebilir. Uluslararası para sistemi zaman içerisinde önemli değişikliklere sahne olmuştur ve bir yenisinin dünyaya yaklaşmakta olduğuna ilişkin önemli güncel tartışmalar bulunmaktadır. Yarına yetişebilmek için dünü, bugünü ve bugüne nasıl gelindiğini anlamak, bugünün ekonomik, politik ve finansal sorunlarını kavramak çok önemli bir temel oluşturmaktadır. Bu görüşten hareketle bu çalışmanın amacı, uluslararası para sisteminin bugüne kadar nasıl geliştiğini aktarmak, güncel sorunları tartışmak ve gelecekte neler olabileceğine ilişkin tartışmaları sunarak uluslararası para sisteminde yaşanabilecek muhtemel bir değişikliğe karşı daha iyi konumlanmamıza yardımcı olabilecek gelişmeleri değerlendirmektir.

Uluslararası Para Sistemi, Politik Ekonomi, Ekonomik ve Finansal Görünüm, Uluslararası İktisat, Küresel Finans.

International monetary system refers to the institutional framework within which international payments are made, movements of capital are accommodated, and the exchange rates among currencies are determined. Thus, it encompasses the institutions, instruments, procedures, laws and rules for handling international payments. The international monetary system has evolved over time and recently there exist an ongoing debate on whether a new one is approaching. In order to catch future, it is very important to comprehend the past and the present as well as how today is arrived and to grasp the current economic, political and financial problems. In this respect, the aim of this study is to evaluate the developments on the possible changes that may arise in the international monetary system which may enable us to position ourselves better through providing an overview on how the international monetary system has evolved until today, discussing the current problems and putting forth the arguments on what might be the next.

International Monetary System, Political Economics, Economic and Financial Outlook, International Economics, Global Finance.

GİRİŞ

Uluslararası para sistemi uluslararası ödemelerin gerçekleştirildiği, sermaye hareketlerinin düzenlendiği ve döviz kurlarının belirlendiği kurumsal çerçeveyi ifade etmektedir. Bu kapsamda, uluslararası para hareketlerine ilişkin tüm kurumlar, araçlar, süreçler, kurallar ve yasalar bütünü olarak da değerlendirilebilir. Ülkelerin uyguladıkları döviz kuru sistemlerinin, bu konuda uluslararası anlaşmalarla belirlenen kuralların, öngörülen mekanizmaların ve tesis edilen uluslararası mali kuruluşların oluşturduğu uluslararası para sisteminin etkin ve pürüzsüz işleyişi uluslararası iktisadi ve mali ilişkilerin düzenli biçimde gelişebilmesini sağlayan en önemli etkendir1.

Uluslararası para sistemi zaman içerisinde önemli değişikliklere sahne olmuştur ve dünya ekonomisine yön veren koşullara, özellikle de uluslararası ticaret ve finans ile politik konjonktürlerin değişimine bağlı olarak evrilmeye de devam edecektir. Uluslararası para sisteminde yaşanan gelişmeleri tarihsel açıdan inceleyecek olursak bugüne kadar yaşanmış olan beş evreden bahsetmek mümkündür ki günümüzde altıncısının kapıda olduğuna ilişkin önemli tartışmalar yükselmektedir. Ancak, geleceği anlamanın anahtarının geçmişte olduğu düşünülürse, bugün içinde bulunduğumuz düzeni ve gelecekte nasıl bir düzene doğru yöneldiğimizi ve/veya yönelmemiz gerektiğini öngörüleyebilmek için önce geçmişte yaşanan gelişmeleri özümsememiz gerekmektedir. Bu konu aslında her ne kadar ilk bakışta belki sadece devletleri ve şirketleri etkileyecek unsurlarla örülüymüş gibi görünse de aslında sonuçları açısından hanehalkları ve bireyler de dahil olmak üzere bütün ekonomik birimleri derinden etkileyecek güç ve kapsamdadır. Uluslararası para sisteminde yaşanabilecek major değişikliklere gafil yakalanmamak ve gelişmeleri nispeten daha hazırlıklı karşılayabilmek muhtemelen 21. yüzyılın en önemli mücadelelerindendir.

Bu görüşten hareketle, bu çalışmanın amacı, uluslararası para sisteminde yaşanan gelişmeleri ana hatlarıyla irdelemek ve geleceğe yönelik öngörülerin daha iyi anlaşılabilmesine olanak sağlaması açısından bir temel oluşturulmasına katkıda bulanabilmektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada önce uluslararası para sisteminde yaşanan gelişmeler uluslararası para sisteminin farklı evreleri çerçevesinde tarihsel bir perspektifle sunulacak, ardından mevcut sistemin başlıca sıkıntılarının tartışılmasının akabinde yeni para sistemine ilişkin görüşlere yer verilerek sonuçlandırılacaktır.