Kamu Düzeninde İnsan Onuru ve Bireyin Kendine Karşı Korunması
Human Dignity and Self Protection Against Individual in Public Order
Burcu TURAN
Klasik anlayıştan farklı olarak modern anlayışta kamu düzeninin ana unsurları olan kamu güvenliği, kamu huzuru, kamu sağlığı yanında insan onuru ve bireyin kendine karşı korunması da yer almaktadır. İnsan onuru, insana doğuştan verilen bir değerdir. İnsanın bu değeri haketmesi için çabalamasına veya onu kazanmasına gerek bulunmamaktadır. Toplum içinde insanın kendisine ve çevresine yüklediği onurunun korunması yükümlülüğü, kamu düzeninin bir parçasını oluşturmaktadır. İnsanlık tarihinin başlangıcından beri varolması sebebiyle dini metinlerde de yer almıştır. İnsan onurunun tanınması ve hukuksal normlarda yer alması tarihsel açıdan gelişmekte aynı zamanda toplumsal kültürlere göre farklılık göstermektedir. Türk hukukunda insan onuru, başta Anayasa olmak üzere özel hukuk ve kamu hukukuna dair birçok düzenlemede yer almaktadır. İnsan kişiliğine sıkı sıkıya bağlı ve korunması gereken bir değer olması dolayısıyla kamu düzeninin içindeki yeri, kolluk faaliyeti ile ihlal edilmemesi üzerinedir. Devlet, insan onurunu hem idari tasarruflara karşı hem de özel hukuk kişilerine karşı korumalıdır. Çünkü insan onuru aslen tüm hakların kaynağıdır. Hukuk devletinde kişilerin, çoğunlukla başkalarına karşı olan yükümlülükleri üzerine düzenlemeler bulunması sebebi ile bireyin kendine karşı korunması, ayrıksı görünen bir kamu düzeni unsurudur. Özgürlük yalnızca başkalarının haklarını tanımak ve korumakla sınırlı değildir. Kamu içindeki bireyin kendi maddi manevi bütünlüğünü koruması ve ihlal etmemesi, toplumsal huzurun sağlanması için önemlidir. Türk hukukunda bireyin vücut bütünlüğü ve sağlığını korumasına yönelik düzenlemeler: özel hukuk bakımından bireyin maddi manevi varlığının kendisine ve üçüncü kişilere karşı korunması; kolluk faaliyeti bakımından ise bireyin kendine karşı tehlike arz eden hallerde uyarılması şeklindedir. İnsan onurunun ve bireyin kendine karşı korunması kamu düzeni olgusu içinde yeni olmaları sebebiyle özellik arz eden iki unsurdur. Soyut nitelikte görünen onur, temel hak ve hürriyetlerle somut hale gelmektedir. Öznel görünümlü bireyin kendine karşı korunması unsuru ise kamu düzeni içinde özgürlüğün insanın benlik saygısını yok edemeyecek bir sınırda olduğunu gösterir ve davranışlarla somut hale gelmektedir. Her iki kavram da ihlal halinde gereksinimlerle ortaya çıkmıştır. Hukuk devletinin ayrılmaz kamu düzeni öğeleridir.
Kamu Düzeni, İnsan Onuru, Bireyin Kendine Karşı Korunması, Kolluk, İdare.
Differently from classical ecole, modern ecole includes public security, public peace, public health as well as human dignity and self protection. Dignity is a value endowed with human. It is not necessary for a man to deserve or gain this value. The obligation to protect human dignity for people themselves and for public in the community is the part of the public order. As it has been existed since the beginning of history of humanity, it has been included in religious sources. The recognition of human dignity and its envolvement in legal norms are developing historically, but also differ according to social cultures. In Turkish law, human dignity is included in many regulations on private and public law particularly in the Constitution. Because of tightly coupled to personality and needs to be protected, it mustn’t violeted by a cop enforcement in public order. Government should protect human dignity from administrative acts and from citizens. Because basically, human dignity is the source of all rights. Because in state of law mostly there are regulations of obligations to others, self protection against individual seems eccentric as an element of public order. Independence is not only limited recognizing and protecting the rights of others. In public, self protecting against individual material and moral wellness by individual is important to ensure social rest. In Turkish law, regulations for individual body integrity and health: in civil law, abaout material and moral wellness, self protection against individual and protecting to others; its in the form of warning about poses to danger to himself as police force. Human dignity and self protection against individual are two elemsnts that are characteristic because they are new in public order. Dignity seems abstract, becomes concrete with fundamental rights and freedoms. Self protection against individual element seems subjective in public order shows freedom can’t erase self respect as a borderline and becomes concrete by acts. Both notions came into needs in case of violation. They are inseparable to public order in state of law.
Public Order, Human Dignity, Self Protection Against Individual, Police Force, Administration.
Giriş
Kamu düzeni, toplum değerlerinin idari kolluk tarafından düzenli olmasının sağlanmasıdır. Kamu güvenliği, sağlığı ve kamu huzurunun sağlanması temel koruma unsurları olmasının yanı sıra modern anlayış içinde gelişen insan onuru ve bireyin kendine karşı korunması, yeni tabir edilen kamu düzeni unsurlarıdır.
Çalışmanın birinci bölümünde insan onuru, kavramsal açıdan ele alınmış, inceleme felsefi temellere dayandırılmıştır. Amaç, doktrinel ve teorik düşüncelerin temeli ve bu düşüncelerin normları nasıl etkilediğinin analizi olmuştur. İnsan onurunun tarihçesi ve bu kavramı içeren uluslararası belgeler genel olarak ele alınmıştır. Uluslararası antlaşmalalar, sözleşmeler ve bildirilerden kaynaklanan ulusal metinler yalnızca Türk Hukuku bakımından incelenmiştir. Özel hukuk ve kamu hukuku bakımından normlar değerlendirilmiş ve esasen korunmakta olan insan onurunun Türk adalet sistemindeki yeri incelenmiştir. Soyut bir kavram olan insan onuru felsefik, tarihi, hukuki bir öneme sahiptir. Etki alanının genişliği bu değeri bilimsel açıdan çeşitli ve özgün hale getirebilir fakat konumuz kamu düzenidir. Bu sebeple kolluk faaliyeti ile insan onuru ilişkisi analiz edilmiştir.
Çalışmanın ikinci bölümünde kamu düzeni içinde başka yeni bir kavram olan bireyin kendine karşı korunması ele alınmıştır. Özel hukuk kökenli olduğu düşünülen bu kavram hakkında Türk hukukundaki düzenlemeler incelenmiş ve kamu düzeni bakımından Danıştay kararlarına yansıması üzerinde durulmuştur.
